Citroenkwikstaart

Motacilla citreola  ·  (Western) Citrine Wagtail

Datum 31 oktober 2010
Locatie Oegstgeest, Poelgeest
Fotograaf Sjaak Schilperoort Sjaak Schilperoort
Bekeken 10423 ×

Discussie

Maarten Wielstra  ·  18 december 2018  17:09, gewijzigd 18 december 2018  17:12

Ik ben aan het onderzoeken of dit een nominaat 'citreola' kan zijn. De roep is namelijk afwijkend van de overige opnamen in de database van waarneming.nl. Met divergerende pootjes in het eerste deel van het sonogram, zoals bij Noord-Oostelijke Kwikstaart ook vaak het geval lijkt te zijn. Het gekke is, dat ik zelf een overvliegende Citroenkwikstaart heb opgenomen met hetzelfde kenmerk in het sonogram, net als de vogel in deze foto was dit in de maand oktober. Bij zo'n late vogel met een andere roep denk je aan iets verder oostelijks. Ik heb 7 westelijke 'werae' en 8 oostelijke 'citreola' bekeken, geplukt van xenocanto.org, waarbij ik de taxonomie heb gerankschikt op verspreidingsgebied (indeling door recorders hierbij genegeerd). De zeven westelijke vogels toonden allen niet dit hierboven genoemde kenmerk. Zeven van de acht oostelijke vogels deden dat wél! Ik moet nog een hoop data analyseren, maar wilde de eerste resultaten toch even delen uit enthousiasme. Nu maar hopen dat de hypothese gehandhaafd blijft ;). Valkuil zou natuurlijk wel kunnen zijn dat al die oostelijke beesten in werkelijkheid Oostelijke Gele zijn geweest, maar daarvoor lijken de sonogrammen te veel op Citroenkwikstaart (zonder een puntdakje met daarna een snelle drop).

Maarten Wielstra  ·  18 december 2018  20:59

Vanavond nog eens 28 'werae' bekeken. Vijf ervan toonden heel af en toe (lang niet consistent zoals bij alle 'citreola's die ik heb bekeken) divergerende pootjes. Het zou me niets verbazen als er ook verschil is in modulatielengte tussen beide ondersoorten, maar zover ben ik nog lang niet.

Maarten Wielstra  ·  19 december 2018  22:17

De vijf 'vervelende' westelijke vogels (van de 35) lijken bij een snelle blik wel mee te vallen. De pootjes blijven anders dan de 7 Oostelijke vogels. De 8e 'Oostelijke' vogel had 'westelijke pootjes', maar was dan ook in Finland (de rest in het verre Rusland en Mongolie enz.). 

Ik lees op HBW op internet iets interessants: beide ondersoorten zijn verschillend in mtDNA. Sommigen gunnen ze soortstatus. Anderen niet, zij noemen onder andere dat de geluiden niet verschillend zijn (dus wel!). Wat nog interessanter is: mtDNA van citreola ('oostelijke') is nauwer verwant aan noordoostelijke flava (tschutschensis/plexa) en werae ('westelijke') aan zuidwestelijke flava (taivana/macronyx). Laat het nou net het 'pootjeskenmerk' zijn wat eenzelfde link maakt tussen enerzijds NEflava/citreola en anderszijds werea/SEflava! Spannend, maar moet nu echt even een netflixje gaan kijken grrrrrrrrrrrrrrrrrrrr 

George Sangster  ·  19 december 2018  22:38

Met autosomaal DNA blijken de drie citroenkwik taxa toch netjes bij elkaar te horen (Harris et al. 2018, Drovetski et al. 2018).

Dit neemt niet weg dat eventuele verschillen in geluid tussen werae en citreola de moeite waard zijn om goed te documenteren.

Maarten Wielstra  ·  19 december 2018  23:19

Bedankt George.

Net een aantal roepjes uit vijf opnames van werae vergeleken met zeven van Citreola. Dit omdat deze vijf opnames afweken van het gros; neiging tot divergerende pootjes. Gelukkig waren die pootjes toch anders. Maar toen gelet op een andere hypothese: aantal modulaties in tweede deel. Zonder uitzondering was er een verschil tussen beide ondersoorten. Werae moduleert sneller. Citreola neigt met een tragere modulatie meer naar Oostelijke Gele. En ja: Noord-Oostelijke Gele. Want zuidoostelijke Gele lijkt iets sneller te moduleren.

Maarten Wielstra  ·  20 december 2018  02:42

Er zijn vast uitzonderingen, maar een vlotte check laat me zien dat najaarsvogels in NL eind sep-okt ineens van donkere flanken zijn voorzien. Een kenmerk voor citreola volgens mij.

Maarten Wielstra  ·  20 december 2018  22:41, gewijzigd 20 december 2018  22:58

Bij de sample die ik tot nu toe heb gebruikt lijkt er weinig overlap tussen beide ondersoorten. Ze overlappen net aan in modulatielengte (rond 0,0075). Het rechterpootje van het eerste deel is een doodenkele keer gelijkend (bij 'extremen') of slecht te beoordelen. De 'typische citreola vogels' zijn heel duidelijk: het rechterpootje buigt op den duur af naar rechts en blijft zijn weg vervolgen, waar bij werae dit pootje recht blijft doorlopen totdat deze eventueel bovenaan als een hockeystick knikt om te beginnen met moduleren. Een grotere sample kan meer zekerheid bieden betreft overlap en variatie. Ik ben ik elk geval wel persoonlijk overtuigd geraakt dat beide ondersoorten op basis van sonogram in een aantal gevallen op naam zijn te brengen, al kan ik dat nog niet bewijzen. Vooral citreola in broedgebied is slecht vertegenwoordigd op xenocanto.org. Dan weet ik natuurlijk ook niets over hybridisatie e.d. Toch noem ik de oktober 2010 en oktober 2011 vogels in NL 'citreola'. Ze zijn namelijk 'consistent' in bovengenoemde twee kenmerken. Voorlopig blijft het mijn geloof (en mijn monoloog), wie weet wordt het ooit een feitelijk artikel. Daarvoor nodig ik graag andere geinteresseerden uit die geen kinderen hebben ;)

Gebruikers van het forum gaan akkoord met de forumregels.

Feedback?