DB Actueel Online

Op gezette tijden wil de website aandacht besteden aan actuele ornithologische fenomenen. De Nederlandse vogelaars worden (gelukkig maar) nog regelmatig verrast. Door een influx van een bepaalde soort of bepaalde soorten, door een uiterst zeldzame soort waarvan de meeste vogelaars nog niet eens de juiste Nederlandse naam weten, door onverwachte determinatieproblemen en dergelijke. De kracht van dit medium is dat er direct en interactief ingegaan kan worden op deze spannende gebeurtenissen in het veld. Wat is er precies aan de hand? Wat is hier al van bekend? Is er al eerder over geschreven in Dutch Birding? Hoe denkt men in het veld hierover?

Fiets Big Day op de Noordwest-Veluwe: 148 soorten in 12 uur!

16 mei 2019  ·  Sjoerd Radstaak  ·  5116 × bekeken

Op 12 mei 2019 zien Rob Compaijen, Wolbert Hermus en Sjoerd Radstaak 148 soorten tussen 4 uur ’s ochtends en 4 uur ’s middags op de Noordwest-Veluwe tijdens hun jaarlijkse fiets Big Day. Onderstaand schrijven is geen uitgebreid verslag van die dag, maar een terugblik op de afgelopen jaren en een doorkijk naar de toekomst. 

We schrijven 15 mei 2004. De eerste fiets Big Day op de Noordwest-Veluwe is een feit. Grappig genoeg is dit de langste versie (01:30 – 21:45), maar ook de versie met de minste soorten: 115. Ter vergelijking: dat aantal hebben we dit jaar al rond een uurtje of half 9. We missen soorten als Grote Canadese Gans, Tafeleend en Vuurgoudhaan – nu ondenkbaar. Soorten als Witgat, Reuzenstern en Zomertortel noem ik missers – heerlijk naïef. Smelleken en Eider zien we nooit meer… 2005 wagen we opnieuw een poging, maar we beginnen laat (05:30…) en geen wonder dat we geen Nachtzwaluw en Bosuil hebben. We missen onder andere Snor, Grauwe Vlieg en Fluiter – opnieuw ongelooflijk. Wel pakken we onze enige Zomertortel ooit, maar het mag niet baten: 107. Een teleurstelling en we huilen drie jaar uit: 18 mei 2008 wagen we weer een poging. Die dag, van 04:30 tot 16:30, noteren we voor het eerst Steenuil, Fluiter en Tapuit – soorten die nu tot de basis behoren. Must-haves dus. (Toen) bonussen als Zwartkopmeeuw, Matkop en Buidelmees bezorgen ons 116 soorten. Leuk, of eigenlijk triest, weetje: we scoren die dag 9 Grote Karekieten!

In 2010 zijn er voor het eerst twee teams. Onze huidige partner in crime, Wolbert Hermus, denkt ons dan nog te kunnen verslaan – samen met Benno van den Hoek. Hoewel ze een aardige poging wagen met o.a. Beflijster (enige ooit) pakken ze ‘slechts’ 5 soorten op team Rob Compaijen, Thomas Lameris (een Groninger N.B.) en ondergetekende. Dat team pakt 18 soorten op ze en met o.a. Wespendief, Grauwe Klauwier en Kleine Bonte Specht wordt de 117 gehaald. In 2011 zijn er opnieuw twee teams, al ontbreekt de Groninger ditmaal. Te veel bos waarschijnlijk. Het is dus twee tegen twee. En, net als vorig jaar, van 04:00 tot 16:00. Los van de verschillen zien beide teams bonussen als Bonte Strandloper en Steenloper, maar missen beiden Paapje en Noordse Kwikstaart. Sperwer en Flamingo zijn ‘switch’-soorten (wij wel, zij niet en vice versa). Toch eindigt team R&S weer op plek 1 met 120 soorten, team W&B ziet 107 soorten, of 108, of 109….zoiets.

Op 19 mei 2012 starten we voor het eerst in de huidige samenstelling: Rob Compaijen, Wolbert Hermus en ik. Ook dit jaar weer om 04:00 en op dezelfde plek als vorig jaar: de Tongerense Heide. Toen alleen voor Houtsnip, Nachtzwaluw en Bosuil – wisten wij veel dat je in de omgeving ’s nachts ook Kerkuil, Steenuil en zelfs Watersnip kon ‘doen’. Episch is dat jaar onze afsluiting: een helse fietstocht van zo’n 10 km voor….Tapuit. Die blijkt toch lastig, zo half mei. We eindigen die dag op 123 soorten. 2013 dan. 12 mei. Toch wel een jaar met veel bijzondere soorten, want we noteren die dag alle ‘lastige’ eenden (Smient, Pijlstaart, Winter- en Zomertaling), zien Kanoet en Drieteenstrandloper op de strekdam bij Polsmaten en pakken alle mogelijke meeuwen (incluis Stormmeeuw en Grote Mantelmeeuw). Jammer genoeg missen we dat jaar ook Braamsluiper, Zwarte Specht, Zwarte Stern. Verrassend genoeg eindigen we op ‘slechts’ 126 soorten, maar aan soorten als Kolgans, Kerkuil en Brilduiker dachten we toen geeneens. Misschien dat we ooit de magische 130-grens zouden halen, wie weet volgend jaar al? 

Het is 5 mei 2014 en we wagen opnieuw een poging. We zetten maximaal in op uilen rondom Tongeren en nachtelijke verkenningen leveren Kerk- en Steenuil op. We fietsen dit jaar ook een eind om voor een bezoek aan het Heerderstrand. Het levert eenvoudig Brilduiker en Dodaars op. Voor de eerste keer zien we per ongeluk Kolgans en onze enige Purperreiger ooit vliegt over. Een hoofdrol is weggelegd voor de vriendin van Wolbert. Zij, Lucia, meldt telefonisch dat ze at the moment een Draaihals hoort. Wolbert hoort de zang zelf(s) door de telefoon! Als we hier op het heetst van de middag aankomen horen we ook doodleuk een Draaihals zingen, dank! Voor het eerst missen we Grote Karekiet…en Bosuil (hoe dan?). We blijven net onder de magie steken: 129.

Een jaar later staan we, op 10 mei 2015, weer in de startblokken. Nieuw in het programma zijn dit jaar enkele plasdrasgebieden in de regio. Mogelijk levert dit wat op… Dat blijkt, want gedurende de dag zien we Groenpootruiter, Temmincks Strandloper en Bontbekplevier. Het zijn deze gebiedjes die in de jaren hierna cruciaal blijken – we kunnen niet zonder! Toch is het niet de grootste verrassing dat jaar (en alle andere jaren?), want dat is toch onovertroffen een man Grote Zaagbek bij het Heerderstrand waar we doodleuk tegenaan blunderen. Nieuw in 2015 voor onze eeuwige BigDay-lijst zijn verder Engelse Kwikstaart, Patrijs en Grote Gele Kwikstaart. Het programma is het misschien ook wel de langste route ooit: we fietsen meer dan 160 km die dag! Oh ja, die magische grens verbreken we ook: 131. Zonder Goudvink en Bosrietzanger. 

7 mei 2016. Het lukt ons dat jaar voor het Kerk-, Bos- en Steenuil in het eerste uur te horen. Ook Houtsnip en Paapje werken weer eens mee, na wat jaartjes van afwezigheid. Op wintertaling na lukken ook alle eenden, maar voor het eerst zien we geen van de ‘late’ zomergasten: Wespendief, Bosrietzanger en Spotvogel. Oke, Spotvogel horen we tot twee keer toe zingen een paar minuten(!) na vieren… We scoren weer lekker met de steltjes en zien Kleine Strandloper, Bosruiter en Regenwulp – alle nieuw voor de eeuwige lijst! Een verwachte nieuwkomer is Zeearend en na wat stevig zoekwerk met de hoofdletter Z kunnen we ook een pleisterende Wilde Zwaan op de lijst verwelkomen. We weten Kruisbek en Sijs bij te schrijven, maar Glanskop ontbreekt dit jaar. Toch weten we ook nu het weer record op scherp te zetten: 134!

Een jaar later dan: 7 mei 2017. Een goede start in het bos en – met wat meer moeite – langs de randmeren, maar geen late Smient of Pijlstaart zoals in alle voorgaande jaren. Het plasdrasgebied van vorig jaar, de Kleine Woldweg, levert beide talingen, Roerdomp en Bosruiter op. En we slepen een Regenwulp uit de wulpen in de polder. Nieuw op de eeuwige lijst zijn Ransuil en een overvliegende man Grauwe Kiekendief. Buizerds gaan als vanouds onwijs lekker, maar Sperwer en Boomvalk worden gemist. Op weg naar huis zien we beide soorten doodleuk overvliegen... In het bos zien we doodleuk een Zeearend hoog overflappen, verder missen we alleen Sijs. Kemphaan en Bonte Strandloper zijn de bonussen van het wellicht bekende Polsmaten bij Nunspeet. Dat levert ook ‘zo maar’ gewone, Noordse én Engelse Kwikstaart op. We eindigen bij Lorentz in Harderwijk waar de Zwartkopmeeuwtjes geen thuis geven. Ondanks toch echt wat lege gaten dit jaar, slagen we er opnieuw in het record te verbreken: 135. Misschien volgend jaar 140?....

2018 dan. Sjoerd past, maar Wolbert en Rob wagen een dappere poging. Over de uitslag mag ik het hier verder niet hebben. ‘Drie zien meer dan twee’ – laten we het daar op houden. Dan 12 mei 2019. Een koude dag, maar mét zon en zonder al te veel wind. En met het nieuwe Reevediep / de Enk op het programma – hét nieuwe gebied voor steltlopers en late eenden in de regio. Het kan haast niet misgaan. Soepel komen we de nacht door en dat is nu al het understatement van het jaar. Ok, we missen Steenuil maar die zien we later nog. Al heel snel zien we Boomvalk, Groene Specht en Casarca – huh? Die soorten zien we toch bijna nooit? Op de vaste plekken zien we wat we moeten zien. In de polder werkt alles mee (alleen geen Veldleeuwerik…) en we zien een zwemmende Roerdomp, horen een Grote Karekiet krassen en uit het niets vliegt er ineens een Reuzenstern! Het nieuwe gebied levert, en hoe! In no time noteren we Kanoet, Bonte Strandloper, Steltkluut, Pijlstaart, Groenpootruiter en Zwarte Ruiter, Kleine Zwaan, Witoogeend en meer. Veertien unieke soorten blijkt later; dit kan toch niet meer misgaan?! Bosrietzanger en Spotvogel worden vervolgens binnen getikt, en een Kolgans in een club Nijlganzen zit er nog. Het bos verloopt soepel, we missen alleen Kruisbek en – voor het eerst sinds 2004 – Raaf. Fluiter kost opvallend veel moeite, Matkop en Goudvink zeker niet! Pas in het voorlaatste uur scoren we Veldleeuwerik, een soort die net als Graspieper, Wulp en Grutto steeds lastiger lijkt te worden… Eenmaal uit het bos racen we naar Polsmaten waar we naast de verwachte Kluut en Flamingo, ook Regenwulp zien. In de laatste minuut haalt Wolbert er twee Steenlopers uit! Dan begint het tellen. 148. Sorry?! 148?! Hoe goed dat is blijkt als we het landelijk Big Day record op de fiets horen: 156 (Texel). In 24 uur ja! En dan missen we Raaf, IJsvogel, Paapje, Sprinkhaanzanger etc. nog!

Landelijk gezien dus een heuse prestatie, want het Gelderse Big Day record staat op 151 (2018). En dat is met de auto, in 24 uur, rondom Arnhem. Voor Overijssel staat dat record op 162 (2016). Een Big Day op de fiets, in 12 uur, op de grens van beide provincies levert dus gewoon bijna net zoveel soorten op! In een vergelijkbare regio, het Gooi (bos, hei, randmeren), staat het record op de fiets op 139 (2005) – ook weer in 24 uur. Net als in deze regio valt of staat het record met stelten: zonder de nieuwe plasgrasgebieden is het verbeteren van het record een illusie! Ook lijkt een westelijke of noordelijke stroming het beste voor onze regio, want ook dit jaar levert dat weer Kanoet en Steenloper op. Soms piekten we te vroeg en misten we daardoor late soorten als Spotvogel en Bosrietzanger. Een datum zoals in 2012, 19 mei, is dan weer écht te laat: Tapuit was nog nooit zo moeilijk! Of het record nog te verbreken is hangt vooral van stelten (specifieker: Reevediep / de Enk) af, maar ik geloof dat de 150 binnen handbereik is. Of misschien toch 24 uur en dan 157? Het kan, want die Big Day totaallijst van de afgelopen 14 jaar staat op 179…

Sjoerd Radstaak


Discussie

Guus Jenniskens  ·  16 mei 2019  23:22

Erg vermakelijk verhaal, herkenbare struggles met lastige soorten en nieuwe gebieden en bovenal een knap aantal soorten! Voor Gelderland is vorigens nog nooit een serieuze poging ondernomen, misschien is dat ooit nog eens een leuke uitdaging.

Koen Stork  ·  17 mei 2019  07:32, gewijzigd 17 mei 2019  07:33

Heel tof! Ik snap alleen niet waarom jullie er niet gewoon 24 uur van maken (een big day is toch altijd 24 uur?), dan kan je inderdaad een goede aanval gaan doen op het Nederlands fietsrecord (en het Gelders record).

Jan Hein van Steenis  ·  17 mei 2019  08:44

24 uur op de fiets is meer iets voor de echte masochisten.

Is dat record op Texel niet op de elektrische fiets? Dat heeft met écht fietsen helemaal niks te maken...

Dennis Meeuwissen  ·  17 mei 2019  12:08

Gaaf hoor. Ik heb met een team (Raymond Pahlplatz en broers Ivo en Frank ) de afgelopen jaren ook meerdere pogingen gedaan in heel Limburg. Wel 24 uur en met auto (fiets lijkt me echt zwaar...). Record staat op 145 (zie Big Day Lijsten), 150 is de uitdaging idd.

David Uit de Weerd  ·  17 mei 2019  12:39, gewijzigd 17 mei 2019  12:43

Mooi artikel Sjoerd en mooie scores! En op de fiets!! In Gemeente Zwolle (plus Tichelgaten Windesheim) wordt jaarlijks door tot 5 teams een fiets bigday gehouden van 6.00 tot 18.00 uur. Record staat op 120 van heren Steen en Pohlmann.

Trouwens, als ik op Google Maps kijk dan ligt het nieuwe eenden-/steltlopergebied Reevediep volledig in de provincie Overijssel. Zie ik dat goed?

Roel Schwartz  ·  17 mei 2019  19:27

Voor Gelderland is wat mij betreft dit het record tnt: https://www.dutchbirdalerts.nl/list/15090

Gebruikers van het forum gaan akkoord met de forumregels.

Feedback?