DB Actueel Online

Op gezette tijden wil de website aandacht besteden aan actuele ornithologische fenomenen. De Nederlandse vogelaars worden (gelukkig maar) nog regelmatig verrast. Door een influx van een bepaalde soort of bepaalde soorten, door een uiterst zeldzame soort waarvan de meeste vogelaars nog niet eens de juiste Nederlandse naam weten, door onverwachte determinatieproblemen en dergelijke. De kracht van dit medium is dat er direct en interactief ingegaan kan worden op deze spannende gebeurtenissen in het veld. Wat is er precies aan de hand? Wat is hier al van bekend? Is er al eerder over geschreven in Dutch Birding? Hoe denkt men in het veld hierover?

Glanstroepiaal over Kamperhoek

18 April 2013 · Roy Slaterus · 29617 × bekeken

Op 8 april 2013 bracht ik voor het eerst een bezoek aan de befaamde trektelpost Kamperhoek bij Swifterband in Flevoland. Voor veldwerk moest ik deze week meermalen naar Flevoland afreizen en ik meende dat een korte telling wel in te passen viel. Maar al snel na aankomst besefte ik dat het die dag niet meer van veldwerk zou komen. De ene na de andere groep Houtduiven Columba palumbus trok langs en ook talloze andere soorten vlogen in hoge aantallen voorbij. Daaronder waren de nodige Grote Lijsters Turdus viscivorus die op meer dan 400 m ten zuidoosten van de telpost evenwijdig met de hoogspanningsleiding het Ketelmeer overstaken. Het viel mij op hoe bedreven Mervyn Roos was om alle vogels die 'zijn telpost' passeerden op naam te brengen, zelfs op grote afstand en bij slecht licht.

Om 10:45 viel mijn oog op een forse zangvogel die in dezelfde baan vloog als de eerdere Grote Lijsters. Ik was gelijk gealarmeerd maar ook met stomheid geslagen. Ik greep naar mijn camera en mompelde zoiets als: "wat vliegt daar voor gekke grote lijster?" Ton Lakeman die naast mij zat pikte de vogel snel op en terwijl ik drie foto's maakte zagen we hem het Ketelmeer opvliegen en - naar het leek - naar de Noordoostpolder verdwijnen. MR kreeg nu de vogel in beeld en slaakte een luide kreet, zodat ook de overige tellers (Thijs Knol en Guido Berger) doorkregen dat er iets bijzonders vloog. Wonderbaarlijk genoeg was de vogel afgebogen en vloog hij recht onze kant op. MR kon zodoende een serie foto's maken, voordat de vogel alsnog - tegen de vrij krachtige oostenwind in - het Ketelmeer overstak. Het ging om een glanzend zwarte zangvogel met een opvallend gevormde lange staart. Hij leek op een troepiaal (grackle) Quiscalus maar de gedachte aan allerlei andere uitheemse soorten maakte het lastig om de determinatie ter plekke rond te krijgen. Veel tijd voor napraten was er bovendien niet; er moest weer geteld worden ...

Glanstroepiaal Quiscalus quiscula Common Grackle, Kamperhoek, Flevoland, 8 april 2013 (Roy Slaterus)

Glanstroepiaal Quiscalus quiscula Common Grackle, Kamperhoek, Flevoland, 8 april 2013 (Mervyn Roos)

Na bestudering van de gemaakte foto's werd duidelijk dat het inderdaad een troepiaal betrof. Het formaat (iets groter dan Grote Lijster), het lichte oog, de stevige snavel, de typische staart en de vleugelvorm pasten perfect op Glanstroepiaal Q quiscula (Common Grackle). Het contrast tussen de blauwpaars glanzende kop en hals en de bruinbronzen glans op het lichaam en de vleugeldekveren wees op de ondersoort Q q versicolor ("Bronzed Grackle"). Deze combinatie van kenmerken sloot bovendien de overige soorten grackles uit. Zo zijn Langstaarttroepiaal Q mexicanus en Bootstaarttroepiaal Q major groter en langgerekter met een nog langere staart. De verschillen met de kleinere Nicaraguaanse Q nicaraguensis, Antilliaanse Q niger en Caribische Troepiaal Q lugubris zijn subtieler maar deze missen onder meer de bruinbronzen glans op het lichaam en de vleugeldekveren.

Glanstroepiaal komt in grote delen van Noord-Amerika algemeen voor. Tijdens trektellingen in het oosten van Noord-Amerika is het vaak zelfs een van de algemeenste soorten. Langs de Amerikaanse oostkust trekt de soort noordwaarts tussen half februari en half april. De ondersoort Q q versicolor is een trekvogel die broedt in Canada (onder meer op Newfoundland) en in delen van de VS en overwintert tot in Texas, VS. Wat betreft verspreiding en trekgedrag lijkt hij op enkele andere zangvogelsoorten die als (waarschijnlijke) dwaalgast in Europa zijn vastgesteld, onder meer op Bruinkopkoevogel Molothrus ater. Ook wordt de soort in Noord-Amerika met enige regelmaat buiten het reguliere verspreidingsgebied waargenomen, onder andere op Bermuda (c 1000 km uit de kust).

Dat de vogel van Kamperhoek een wilde vogel betrof moet daarom als serieuze mogelijkheid worden beschouwd. In Europa is slechts één eerder geval bekend, namelijk van een vogel van eind maart tot c. 20 april 1970 bij Gevninge in Denemarken. Hoewel de vogel geen tekenen
van gevangenschap vertoonde is dit geval echter niet geaccepteerd voor
de nationale lijst.

Roy Slaterus

Discussie

Max Berlijn
· 15 April 2013 16:44

"Voor het eerst een bezoek" hoeveel geluk kan je hebben Roy, top, nieuwe voor NL zou ik zeggen!

Garry Bakker
· 15 April 2013 19:24

Verder weg waarvan? De waarheid? Geestig.

Hans Bossenbroek
· 15 April 2013 20:54

Nog steeds een Rode Rotslijster?

David Uit de Weerd
· 15 April 2013 21:56

Hmmm, gaaf! Wel mis ik in het artikel info of de soort veel als kooivogel gehouden wordt.

Gijsbert van der Bent
· 16 April 2013 00:06

Is er eigenlijk nog een piepje (DBAlert) uitgegaan? Ik heb in ieder geval niets gekregen. Best een interessant geval. Over de Puinhoop is ooit een overtrekkende Noord-Amerikaanse spechtensoort waargenomen (welke was dat ook alweer?), maar deze vogel van de Kamperhoek lijkt me betere papieren te hebben.

August van Rijn
· 16 April 2013 00:07

In heb in het verleden wel eens een koppel gezien onder de naam Purper Troepiaal ( of Purperkoptroepiaal ). Daar lijkt deze soort op.

Garry Bakker
· 16 April 2013 18:12, gewijzigd 16 April 2013 18:12

Nu inclusief Mervyn zijn foto's!

Gert Ottens
· 16 April 2013 19:51, gewijzigd 16 April 2013 19:51

Op deze foto's is in ieder geval duidelijk te zien dat het inderdaad de meest noordelijke ondersoort versicolor betreft, die qua trekgedrag ook het meest voor de hand ligt om hier evt. op te duiken. Ik weet niet hoe het met deze (onder)soort zit in gevangenschap, maar doorgaans worden inheemse soorten vanuit Noord-Amerika maar bijzonder weinig uitgevoerd.

Marc Guyt
· 16 April 2013 20:15

strakke waarneming in ieder geval en scherp gereageerd!

Max Berlijn
· 16 April 2013 20:38, gewijzigd 16 April 2013 20:48

"Ik weet niet hoe het met deze (onder)soort zit in gevangenschap, maar doorgaans worden inheemse soorten vanuit Noord-Amerika maar bijzonder weinig uitgevoerd" even aan Dominique V. vragen :-D( die ik ondanks zijn "Max mobbing", hoog heb staan en als een van de belgen met de beste humor ken), heel gaaf hoor met die nieuwe platen. De overeenkomst van de datum met het geval van Denemarken is frappant..

Ton Eggenhuizen
· 16 April 2013 21:35

inderdaad gaaf en scherp gereageerd. twee opmerkingen, 1. ik zie in de linkerhandvleugel wet wat onregelmatigheden. Niet dramatisch, maar toch. 2. Noordamerikanen worden wellicht weinig vanuit N.Amerika ingevoerd, maar deze soort komt toch ook in Midden Amerika/Carraibisch gebied voor?

Leo JR Boon
· 16 April 2013 22:35

Ik zeg, gefeliciteerd!

Marc van der Aa
· 17 April 2013 08:33, gewijzigd 17 April 2013 21:35

En ook hier worden ze er enthousiast van. Gaaf hoor. http://birdingfrontiers.c...

August van Rijn
· 17 April 2013 09:22

Even een aantal contacten gemaild in de voliere wereld . Deze vogel word bijna niet gehouden en is eigenlijk ook niet interessant voor ze. Dit in tegenstelling tot Glansspreeuwen. Ik denk dus ook een nieuwe soort voor Nederland.

Gert Ottens
· 17 April 2013 09:57

@Ton, deze soort komt niet zuidelijker voor dan Texas (waar de noordelijke ondersoort versicolor overwinterd). Wel komen er in het Caribisch Gebied verwante (en gelijkende) soorten voor. Die zijn op grond van de foto's van Mervyn echter uit te sluiten.

Sander Bot
· 17 April 2013 10:46

Wow, gaaf hoor. De soort is in Nederland nog nooit gekweekt, dus de kans dat er op dit moment wildvang Glanstroepiaal in een collectie zit is inderdaad nihil, zoals eerder aangehaald is de import uit Noord-Amerika nagenoeg nul. Alleen ship assist is niet uit te sluiten, maar dat stond tot nu toe de aanvaarding van Amerikaanse zangers niet in de weg (spotlijster), dus je zou zeggen dat we op weg zijn naar een nieuwe soort voor de WP!? Hip hoor.

Gijsbert van der Bent
· 17 April 2013 15:35

Nieuwe voor de WP? Hebben we die ooit wel eens gehad in NL?

Sander Bot
· 17 April 2013 17:14

De soort staat niet in het 'exremely rare birds in the WP' boek van Marcel Haas... Dan is ie óf niet extremely rare, of superduper extremely rare.

August van Rijn
· 17 April 2013 17:50

Je hebt misschien kans dat de Denen hun geval opnieuw gaan bekijken? Dan is het de tweede

Jan Hein van Steenis
· 17 April 2013 17:51

Hij is eerder in de WP gezien (Denemarken?) (hij staat nl. in Lewington et al, Field Guide to the Rare Birds of Britain & Europe), maar blijkbaar niet aanvaard? Weliswaar beter dan een Boat-tailed, maar ik zou soorten pas als "overgevlogen" (en daarmee toch een graadje beter dan overgevaren à la Spotlijster, Zanggors etc) beschouwen als ze in het najaar op de Azoren, Cape Clear, Scillies of Ouessant zouden opduiken.

Marc van der Aa
· 17 April 2013 19:28

Waarom Jan Hein? Sommige sparrows vertonen bijvoorbeeld namelijk veel meer een voorjaars vagrancy dus waarom zo'n troepiaal niet?

Jan Hein van Steenis
· 17 April 2013 20:30

Die voorjaarsvagrancy van soorten die tamelijk noordelijk overwinteren & (dus) niet over de Atlantische Oceaan trekken vind ik nou juist een beetje dubieus. Maar het is natuurlijk wel een wilde vogel en volgens de regels van de CDNA moet deze vogel gewoon aanvaard worden. De vogel in Denemarken was overigens op Sjælland, maart-april (!) 1970.

Steven Wytema
· 18 April 2013 10:43

Het zal niemand verbazen, maar Glanstroepiaal is door niemand voorspeld in het voorspelspel! Alweer geen punten dus... gelukkig hebben we nog een heel voorjaar voor de boeg.

Ricardo van Dijk
· 18 April 2013 15:17

Even een basisvraag: waarom was het een Glanstroepiaal en geen Glansspreeuw? Het lijkt behoorlijk op elkaar dus wat sluit Glansspreeuw Uit?

Jan Hein van Steenis
· 18 April 2013 19:18

Kijk eens naar die merkwaardig gevormde staart!

Ronald Messemaker
· 19 April 2013 17:56

Wild of niet wild, deze is er erg knap uitgepikt door Mervyn........

Edwin Schuller
· 22 June 2014 13:31, gewijzigd 22 June 2014 14:53

Hij is aanvaard! -> http://www.dutchavifauna.....

Max Berlijn
· 22 June 2014 15:15

Mooi zo, gefeliciteerd.

Vincent Hart
· 22 June 2014 23:49

Een vergissing.

Edwin Schuller
· 23 June 2014 08:07

Jij gelooft er niet in?

Vincent Hart
· 23 June 2014 16:20

Of ik erin geloof lijkt me niet relevant. Ik vind dat deze vogel niet aanvaard had moeten (of eigenlijk: hoeven) worden.

Arnoud B van den Berg
· 27 June 2014 15:42

Als je het trekgedrag in aanmerking neemt, kun je concluderen dat er soorten op de WP-lijst staan waarvoor een transatlantische oversteek aanzienlijk minder waarschijnlijk lijkt dan voor Common Grackle. Soms komt een Amerikaanse dwaalgastsoort nu eenmaal niet eerst in de bekende landen voor transatlantische dwaalgasten (Azoren, Ierland of IJsland) maar op het vasteland: daar zijn meer voorbeelden van (zoals onze Bandijsvogel, of Black-throated Green op Helgoland). Kortom: lijkt me een consequente beslissing van de CDNA.

Ben Wielstra
· 28 June 2014 00:59

Dat zou je kunnen opvatten als "ach, er staat al zo veel rommel op die lijst" Arnoud.

Max Berlijn
· 28 June 2014 08:23, gewijzigd 28 June 2014 08:26

Ben en Vincent, de standpunten van de NL aanpak worden nu al jaren periodiek uiteengezet door o.a Arnoud, Jan en mijzelf. Ik geloof heilig in die aanpak (zie persoonlijk 0 verschil tussen deze Grackle en de Roodborstlijster, alles wordt gehouden zelfs Roodkopklauwieren). Echter indien er nu een jongere generatie is die dat collectief niet meer doet moet het anders en moet die generatie dat gewoon inregelen, toch? Het CDNA is inmiddels goed verjongt dus koppen bij elkaar en de "mastodonten" horen het graag en tellen volgens de nieuwe uitkomst.

Ben Wielstra
· 28 June 2014 08:47

Ik heb geen probleem met de grackle hoor, het is geen eend.

Arnoud B van den Berg
· 28 June 2014 10:17

Na lang wikken en wegen kwamen Jan, Max en vele anderen tijdens hun CDNA-loopbaan tot de conclusie dat het ondoenlijk is om op basis van statistische gegevens over, bijvoorbeeld, vogelhandel en trekgedrag verschillende categorieën dwaalgasten te onderscheiden. Uiteindelijk zijn het altijd weer sentimenten en persoonlijke ervaringen waarom bij 'eenden', Jufferkraanvogel of Indigogors automatisch vraagtekens worden geplaatst en bij Sneeuwuilen, Vale Lijsters en Zwartkopgorzen niet.

Arnoud B van den Berg
· 28 June 2014 10:21

@Max: onze nationale lijst is niet iets van generaties maar van elke burger (blijf nog maar lang leven...). Op elke nationale lijst staan zoals je weet talloze dwaalgastsoorten waarvan niemand met zekerheid kan zeggen of er onder de gevallen exemplaren zijn die zich zonder hulp van de mens hebben verplaatst. Je zou ze 'rommel' kunnen noemen: in ons land hebben we er per definitie wat minder van dan elders omdat we nog steeds 10 ge-introduceerde soorten buiten de lijst houden. Maar zoals zo vaak door anderen uitgelegd (een mantra): je kunt bij elke dwaalgast vraagtekens plaatsen, zelfs als het steltlopers, lijsters of zangers zijn, want je weet zo goed als nooit hoe ze hier zijn gearriveerd. Als je je dan ook nog bedenkt dat hybriden vaak onmogelijk zijn te traceren, kun je concluderen dat het werken aan zo'n lijst niet iets is voor puristen...

Gijsbert van der Bent
· 29 June 2014 10:25

Prima hoor, onze CDNA. De aanpak van onze commissie (de oudste ter wereld, en wat mij betreft nog steeds de beste) is in ieder geval duidelijk en biedt voor iedereen die een lijst wil bijhouden een prima houvast. De CDNA is ook niet statisch. Denk aan al die herzieningen, waarin voortschrijdende inzichten worden verwerkt, al dan niet door jong bloed dat de commissie komt versterken (Jan , Max en zelfs Arnoud zijn ook ooit jong geweest).

Leo Stegeman
· 28 July 2014 15:01

Die boat-tailed grackle van een tijdje geleden in Zeeland wordt dan dus ook aanvaard neem ik aan? De noordelijke vogels in de US trekken ook dus...Is alleen niet ingedient geloof ik...

Garry Bakker
· 29 July 2014 16:24

Het is maar net wat je trekken noemt: "Most Boat-tailed Grackles do not migrate. Northern populations withdraw south of Virginia in the winter, and post-breeding birds in Texas move slightly south along the Gulf Coast".

Ruud van Beusekom
· 30 July 2014 22:32

De tweede nieuwe soort voor Nederland over de Kamperhoek, ook wel Klein-Breskens genoemd. Eerder al Keizerarend in 2005. Hoeveel heeft Breskens er eigenlijk? ;-)

Rudy Offereins
· 31 July 2014 15:12

Daar zat 's een White-cheecked Starling, ha ha

Folkert Jan Hoogstra
· 17 November 2014 15:29

http://rarebirdspain.blog...

Gebruikers van het forum gaan akkoord met de forumregels.