DB Actueel Online

Op gezette tijden wil de website aandacht besteden aan actuele ornithologische fenomenen. De Nederlandse vogelaars worden (gelukkig maar) nog regelmatig verrast. Door een influx van een bepaalde soort of bepaalde soorten, door een uiterst zeldzame soort waarvan de meeste vogelaars nog niet eens de juiste Nederlandse naam weten, door onverwachte determinatieproblemen en dergelijke. De kracht van dit medium is dat er direct en interactief ingegaan kan worden op deze spannende gebeurtenissen in het veld. Wat is er precies aan de hand? Wat is hier al van bekend? Is er al eerder over geschreven in Dutch Birding? Hoe denkt men in het veld hierover?

Cirlgors bij Budel

20 april 2018  ·  Toy Janssen & Garry Bakker  ·  8321 × bekeken

Ruud van Dongen hoort rond half zeven tijdens een inventarisatieronde de zang van een voor hem onmiskenbare Cirlgors. Na wat zoeken ziet hij de vogel zitten en richt zijn camera om de vogel vast te leggen. De camera weigert dienst en een beetje beteuterd komt Ruud tot de ontdekking dat zijn geheugenkaartje er niet inzit. Ruud neemt snel contact op met Willem Steenge waarmee hij de inventarisatie gestart is. Willem is snel ter plaatse en samen vinden zij de vogel terug, die erg vliegerig is. Het lukt Willem om een goede bewijsplaat te maken en de Cirlgors wordt om 7.40 uur op waarneming.nl gezet.

Cirlgors Emberiza cirlus, Budel, 20 april 2018 (Herman Bouman)

Via waarneming.nl krijgt het alert adminteam van Dutch Birding de waarneming om 7.48 uur binnen en gezien de betrouwbaarheid van de melding wordt deze vrijwel onmiddellijk doorgegeven via Dutch Bird Alerts. Ik krijg hem binnen terwijl ik nog in bed naar het nieuws lig te luisteren. Rustig word de app geopend en ik zie "Cirlgors in Limburg" staan. Pas toen ik de naam van Ruud van Dongen zag werd ik wat nerveuser. Dit moest wel een echte zijn; snel aankleden spullen in de auto en zonder koffie onderweg. Het zat mee met het verkeer en de rit van ongeveer 60km werd zeer snel afgelegd.

Vlakbij de gemelde plek zien we een paar geparkeerde auto’s staan, hier moesten we zijn. Toen we het gebied inliepen zagen we in de verte 2 personen lopen, verder was er niemand. Zij liepen op een andere plek te zoeken dan waar de vogel gemeld was. Niet wetende wat te doen besluit ik Ruud te bellen. Ruud legt uit hoe en waar de vogel gevonden was en dat hij verder moest met zijn ronde en misschien later nog terug zou komen. Ook vertelde hij dat hij de vogel ongeveer 500 meter ten noorden van de pijl (die op waarneming.nl stond) voor het laatst gezien had. We besluiten in die richting te gaan zoeken. Overal zongen Boompiepers, Gekraagde Roodstaarten en Boomleeuweriken, maar nog geen zang van de Cirlgors.

Vanaf de parkeerplek komt ook Enno Ebels het gebied ingelopen en kort leg ik hem uit wat de situatie is en dat ik Ruud al gesproken heb. Na wat gezocht te hebben besluit ik om Ruud nog een keer te bellen en met hem de omgevingskenmerken door te nemen, om te bepalen of we wel goed zitten. We komen erachter dat we nog verder noordelijker moeten zijn. Ik bedank Ruud weer en we lopen langs de tankbaan (die tevens de grens tussen Noord-Brabant en Limburg is) verder. Na ongeveer 200 meter lopen hoor ik plots de Cirlgors zingen. Enno reageert ook meteen en we lopen in de richting van het geluid. We zien een forse zangvogel wegvliegen naar een alleenstaande den in een veldje. Vrijwel meteen daarna komt de zang van de Cirlgors uit deze den. Helaas kregen we de vogel niet te zien en niet veel later vloog hij weer verder naar een andere boom. Hier kon ik hem kort zien voordat hij weer in de dekking van de vegetatie verdween. Vanuit de dekking begon hij weer te zingen en een inmiddels andere gearriveerde vogelaar hoorde de vogel nu ook.


Geluidopname Bart Gras

Daarna bleef het lange tijd stil en de groep vogelaars begon inmiddels flink te groeien. De tijd verstreek maar nog steeds geen Cirlgors. Totdat Paul Vossen en Maartje een gele forse zangvogel met een bruine rug voorbij zagen vliegen. De vogel kwam van de laatste bekende plek en vloog richting noord. Doordat er bomen in de weg stonden konden ze niet zien of de vogel geland was. Terwijl dit plaatsvond had ik contact met het alert team van Dutch Birding om de app groep open te gaan stellen voor de Cirlgors, net zoals bij de Keizer- en Bastaardarend gedaan is. Een goed besluit zo bleek, omdat niet veel later de Cirlgors via de appgroep op een locatie een paar honderd meter noordelijker gemeld werd.


Ook hier was de Gors maar kort aanwezig en de meesten kwamen te laat. Een half uur later begon hij weer opnieuw te zingen en de locatie werd snel doorgegeven. Dit was bij een crossterrein en nu kon iedereen die aanwezig was de vogel duidelijk meerdere malen goed horen zingen en sommigen zagen de vogel zelfs. Een korte vlucht die de vogel maakte werd door vrijwel iedereen gezien. Wij besloten om terug naar Uden te rijden maar tijdens de wandeling naar de auto hoor ik opnieuw de Cirlgors zingen. Nu vrijwel op de plek waar we hem het eerst vonden. Ik kon de vogel nu ook kort in een boomtop zien maar voordat ik een foto kon maken was hij alweer gevlogen. De locatie werd doorgegeven en het duurde even voordat de eersten arriveerden. Nu vloog hij plots richting Limburg, waar hij kort in een den zong alvorens weer terug naar Brabant te vliegen. Met nog een blik op een overvliegende Visarend namen wij afscheid van de groep en reden terug naar Uden. Terwijl ik dit zit te schrijven komen de meldingen via de app groep nog steeds binnen.

Toy Janssen


Het vervolg ...

Na voorrang te hebben gegeven aan allerlei werkgerelateerde zaken hadden de appjes over de immer doorzingende Cirlgors mij om 14:00 uur doen besluiten om als een speer richting Budel te rijden. Anderhalf uur vanuit Rotterdam. Althans, dat dacht ik. Zomers weer en allerhande brokkenpiloten voor mij, leidden tot diverse files, waardoor ik pas rond 16:30 uur een parkeerplaats opdraaide. Zoals dat wel vaker gaat arriveerden er op dat moment onaangekondigd diverse streekgenoten cq vogelmatties met overeenkomstige ideeën ("eerst werken", "beetje afwachten", "toch maar gaan en zien wat er komen gaat", "horen is ook scoren", "zangvogels gaan toch in de avond weer fanatieker zingen", "ik was eigenlijk gestopt met twitchen, maar ja", … etc.) en samen met Rinse van der Vliet (per trein een eind in de richting gekomen en door de toevallig langsrijdende Han Buckx op de plek gedropt), Dave van der Spoel en Herman van den Brand wandelde ik de hei op. Rinse en ik waren toevallig samen op 4 mei 2011 nietsvermoedend over de vogel van Westkapelle gevlogen, in de illusie dat we tijdens een vogelreis van 6 weken niets hadden gemist in NL. Het tegendeel bleek waar, toen we eenmaal geland waren en het onhaalbare kaart was om nog naar Zeeland te crossen … Kortom, we hadden allebei nog een appeltje te schillen met deze soort. Het laatste bericht luidde "al zeker een half uur stil". De laatste waarnemers, waaronder Michel Veldt en Cornelis Fokker, stonden gelukkig nog op de aangegeven plek met informatie over gedrag, actieradius en zangvolume. Gestaag groeide het groepje waarnemers aan tot een man of 20 en op allerhande plekken werd gepost. Om 17:15 uur besloot de vogel weer te zingen en slaagden alle toen aanwezigen erin deze te horen. Ondanks de korte afstand was het na ca. tien zangstrofen gedaan en bleef het stil. Geen spoor van een wegvliegende gors. Pas een uur later meldde Michel Veldt de vogel weer, enkele honderden meters naar het zuiden, tweemaal zingend en wederom stil. Ruim een half uur later, om 18:51 uur, vonden Jaap Denee en Marten Miske hem weer, 300m noordelijker, waarop de meeste aanwezigen de vogel een aantal malen zingend konden horen. En weer werd het stil en was de vogel niet in beeld te krijgen of houden. Daarna leidde een als 'de vogel' geïnterpreteerde zingende Geelgors (met een voor deze soort  markant koppatroon) in vol tegenlicht even tot een euforisch moment, totdat de foto's beter werden bekeken: loos alarm en voor sommige nieuw gearriveerden een grote teleurstelling. Uiteindelijk was ik er zelf wel klaar mee en had, de gebeurtenissen van de rest van de dag in beschouwing nemend, niet het idee dat we de vogel nog zouden gaan zien. Om 19:47 uur meldde Bert-Jan Luijendijk hem toch weer, 500m naar het zuiden, midden op de hei in een vrijstaand boompje, dat al ras werd omsingeld. Dat kon bijna niet meer mislukken. Na een aantal minuten vloog hij eruit en landde een eindje verder, waar hij door alle aanwezigen in vol ornaat zingend in een open boompje kon worden bekeken en gefotografeerd. Zwarte keel, groene borstband, alles erop en eraan. Eindelijk! Als gevolg van een chronisch gebrek aan water en voedsel werd de dag gezellig afgesloten in een lokale McDonalds. Dit mannetje Cirlgors betreft, indien aanvaard, pas het zevende geval (waarbij aangetekend dat een Zeeuwse waarneming met geluidsopname uit 2011 nog niet is ingediend) en het tweede dat voor een groter publiek twitchbaar is.

Ruud van Dongen wordt hartelijk bedankt voor deze scherpe ontdekking! Hoeveel zouden er onopgemerkt doorheen glippen?

Garry Bakker

Cirlgors Emberiza cirlus, Weert, 20 april 2018 (Jaap Denee)

Discussie

Martin Prins  ·  21 april 2018  07:10, gewijzigd 21 april 2018  09:06

Leuk verhaal, maar wat betreft de vergissing met de Geelgors wil ik toch de mogelijkheid opperen dat er toen twee verschillende vogels zijn gefotografeerd. De foto's bij deze waarneming zijn op dat moment genomen: https://waarneming.nl/waarneming/view/155072579?_popup=1 en dat lijkt mij gewoon de Cirlgors.

Garry Bakker  ·  21 april 2018  09:29, gewijzigd 21 april 2018  10:16

Hoi Martin, bedankt voor je reactie. Ik heb zelf een uitgebreide serie beter belichte foto's van de door jou als Cirlgors bestempelde vogel en dat is het met zekerheid niet. Ik zal die foto's later ook hier delen. Wel heeft de vogel in kwestie een sterk op Cirlgors gelijkende zijkop, maar hij heeft geen zwarte keel, geen groen op de borst en een bruine stuit. Allemaal pro's voor Geelgors. Toegegeven, hij is wel wat 'raar' en nadere bestudering van foto's om te kijken of het een zuivere Geelgors is, is nog wel nodig.

Steven Wytema  ·  21 april 2018  15:38

Naast de foto's zong de vogel ook; ik heb een geluidsopname ge-extraheerd van mijn video, en alhoewel niet geweldig laat het volgens mij inderdaad een afwijkende Geelgors horen. 
https://waarneming.nl/waarneming/view/155114884.

Wat opvalt is de duur tussen verschillende noten in 1 strofe: bij diverse gemiddelde Cirlgors-opnames 0,09-0,11 secondes, bij Geelgors 0,14-0,16 (zo ook deze).

Martin Prins  ·  21 april 2018  15:49

Heb nu ook andere foto's gezien waaruit blijkt dat Garry gelijk heeft. Misschien was het mannetje daar vorig jaar ook al bezig ;-)

Frank Neijts  ·  21 april 2018  17:18, gewijzigd 21 april 2018  17:21

Op de opname van Steven lijkt inderdaad een Geelgors te zingen. Kan niet zo goed horen of hij er inderdaad een typisch Geelgors-eindje aan breit maar dat ontbreekt wel vaker bij zingende Geelgorzen dus dat zegt niet zoveel.

En Garry: ik ben razend benieuwd naar die "uitgebreide serie foto's" van deze vogel!

Jan van der Laan  ·  21 april 2018  18:22

Ik ben ook benieuwd. Een echte cliffhanger. En welke vogel zou de ontdekker nu hebben gezien? Vragen, vragen...

Toy Janssen  ·  21 april 2018  18:33

De ontdekker heeft een Cirlgors op de foto staan dus dat zit snor. 

Max Berlijn  ·  21 april 2018  19:12

Ik begreep dat er vandaag mensen naar de CIrlgors zijn teruggegaan omdat hun waarneming van gisteren ook de rare (hybride??) gors spec zou kunnen zijn geweest. Wel een soap. Indien die rare gors iets te maken heeft met een Cirlgors zou je bijna denken dat de zuivere man daar al een tijdje “woont”.

Ruud van Dongen  ·  21 april 2018  21:45


Als de afwijkende Geelgors op de (vage) opname van Steven Wytema staat: daar zou ik niet door gealarmeerd zijn. Heeft niet het tempo en de staccato van een Cirlgors. Zou ik gewoon als Geelgors opschrijven en doorgaan met karteren. Ik hoor wel vaker van dit soort Geelgorzen (zonder uiteinde). De foto's tonen inderdaad een sterk getekende Geelgors, maar heb onder andere in Zuid-Limburg (Sibbe) al duizenden Geelgorzen gezien en er honderden tijdens ringvangsten in mijn handen gehad. Zie ook wel vaker afwijkende vogels, maar waarschijnlijk niet zo markant als de bedoelde vogel bij Budel/Weert. Zeker niet met zo'n keeltekening!!! Voor de azijnzeikers onder ons: Ik heb de Cirlgors gisteren vrijwel direct goed gezien met keelvlek en kleur van stuit. Had alleen mijn geheugenkaartje (van mijn fototoestel dus) in mijn computer laten zitten, anders had ik heel fatsoenlijke platen kunnen maken. Heb de vogel misschien wat laat doorgegeven, maar wilde - met hulp van collega WIllem - eerst het geval zo goed mogelijk vastleggen. Als ik alleen een geluidsopname had gehad, hadden er waarschijnlijk ook lieden kritisch gereageerd, want 'iedereen kan een Cirlgors beschrijven'.


Ik denk dus niet dat de afwijkende Geelgors een hybride is. Misschien wat vergezocht, maar zit er mogelijk wat van een Witkopgors in?? Die hebben soms wel zo'n keeltekening en opvallende donkere oogstreep.


Groeten en ik wens iedereen toe de juiste vogel gehoord en gezien te hebben.


Ruud van Dongen


Jan van der Laan  ·  21 april 2018  22:39, gewijzigd 21 april 2018  22:41

Ruud, allereerst nog heel erg bedankt!

Ik denk dat jij wel de laatste persoon zou moeten zijn die zich zou moeten gaan verdedigen wat hij nu wel of niet gezien heeft. Die opmerking van mij was sarcastisch bedoeld ten aanzien van de vele vogelaars die opmerkingen gingen plaatsen wie nou wat gezien heeft op de dag van de ontdekking, alleen maar omdat er een keer later op de dag (mogelijk) een foutje wordt gemaakt bij een zingende gors met zeer zwaar tegenlicht. 

Verder ben ik nog steeds benieuwd naar die betere foto's van die Geelgors. Op de foto's van Ron Keijers lijkt die vogel een zwarte keel te hebben, maar op de foto van Ivo Meeuwissen alleen een zwarte kin. Bekijk je dan de foto's van Jolanda en Oscar Balm van vandaag van de Cirlgors, dan lijkt de eerste foto ook alleen een donkere kin te hebben, de andere twee weer een geheel donkere keel.

Ook ik - zelfs ik - ken die Geelgorzen die hun liedje niet afmaken, vroeger in de duinen, later op de Hoog Buurloose Heide tijdens big day voorbereidingen. Maar dat lijkt er niet op wat de vogel van Budel ten gehore bracht toen we hem minutenlang bij de cross-baan konden horen en waar veel geluidsopnamen van zijn gemaakt.

David Uit de Weerd  ·  21 april 2018  22:40, gewijzigd 21 april 2018  22:43

Ruud, bedankt voor je geweldige vondst!!

Ik heb gisterochtend rond 11.50 uur met vele anderen de vogel bij de crossbaan horen zingen en zien overvliegen. Helaas zag ik zelf de zwarte keel niet bij het overvliegen; andere(n) wel. Voor mij persoonlijk voelde dit niet goed, hoewel ik overtuigd ben dat diegene die ik sprak die zwarte keel heeft gezien. Een half uur later, ik was al weg, is de(zelfde) vogel gefotografeerd door Herman Bouman. De vogel op de foto toont een zwarte keelvlek in vlucht. Aangezien ik de vogel graag beter/goed wilde zien, tijd had en gevrijwaard wilde zijn van enige discussie (kies je eigen volgorde ;-)), ben ik vanmiddag terug gegaan. Met dank aan Julian Bosch die de vogel vanavond terug vond. Johan van der Louw bedankt voor het melden. We hebben hem super gezien!! 

Rob Halff  ·  22 april 2018  09:08

Mooie vondst Ruud, knappe ontdekking hoor! Loon naar werken al die jaren. Gefeliciteerd.

Steven Wytema  ·  23 april 2018  05:33

Ha Ruud,

Voor jouw vogel is er totaal geen reden tot paniek hoor; het is meer dat tientallen vogelaars zich blijkbaar op dat moment hebben laten bedonderen door deze vogel. En omdat zowel kleedkenmerken als (in eerste instantie?) zang [erg] aan Cirlgors deed denken, zoekt men daar nu een verklaring voor. Zoals jij het nu stelt zou "de wens ook nog de vader van de gedachte"  kunnen zijn: 'gewoon' een atypische Geelgors.

Ik vond het zelf in ieder geval boeiende materie. Nog gefeliciteerd met de ontdekking, ik heb genoten!

Gebruikers van het forum gaan akkoord met de forumregels.

Feedback?