Recensies

Robins and Chats

28 november 2015  ·  6595 × bekeken

Peter Clement & Chris Rose 2015. Christopher Helm. ISBN 9780713639636. Hardback, 688 pp.
Prijs: € 67,50. Verkrijgbaar bij Veldshop.nl.


Robins and Chats

Net als vrijwel alle eerdere 'delen' in deze reeks, kan men deze nieuwste aanvulling op de Helm Identification Guides Series vrijwel ongezien aanschaffen. Je zou zelfs kunnen zeggen dat een recensie hiermee overbodig is. Want zeker als men het eerdere werk van dezelfde auteur en illustrator (Thrushes, verschenen in 2000) in ogenschouw neemt, is van tevoren duidelijk dat het om kwaliteit zal gaan. Over 'Thrushes' gesproken: de rotslijsters die daarin worden besproken blijken nu eigenlijk 'chats' te zijn, en andersom horen de bluebirds, cochoa's en Fruithunter (die in Robins and Chats worden behandeld) eerder in Thrushes thuis, zo blijkt uit nieuw onderzoek. In meerdere opzichten is de nieuwste titel dan ook complementair aan het eerdere boek over de lijsterachtigen van de wereld. Want Robins and Chats gaat over een aantal soortgroepen die verwant zijn aan (en/of lijken op) de lijsters. Het gaat hierbij om de (roodborst)tapuiten en aanverwanten, roodstaarten, nachtegalen en roodborsten, robin-chats, (cercotrichas-)waaierstaarten, forktails, shortwings, cochoa's, akalats, alethes en de Fruithunter. Een zeer diverse groep dus; die gemeen hebben ze (even simpel gezegd) tot de vliegenvangers van de oude wereld (Muscicapidae) worden gerekend, minus de vliegenvangers.

Dit komt neer op 175 soorten die aan bod komen, waarvan er nu dus acht tot de lijsterachtigen worden gerekend. Het zijn vrijwel stuk voor stuk kenmerkende vogels van de oude wereld, relatief kleine zangvogels die variëren van vaak opvallende (tapuiten en de Afrikaanse Robin-chats) tot de meest skulky en vrijwel 'onzichtbare' soorten, zoals de Aziatische shortwings. Neem daarbij nog illustere soorten als Blackthroat en Rufous-headed Robin en (vanuit Europees perspectief) aansprekende Siberische dwaalgasten als Roodkeelnachtegaal en Siberian Blue Robin, dan gaat het hier om soortgroepen die bij veel vogelaars tot de favorieten behoren.

De inleidende hoofdstukken zijn kort en richten zich voornamelijk op wat de verschillende soortgroepen gemeen hebben (of juist niet), met de nadruk op de taxonomie. Wat dat laatste betreft is vooral een verhandeling van Per Alström erg interessant die in een apart hoofdstuk de nieuwste inzichten presenteert t.a.v. de verwantschappen binnen de robins en chats. Natuurlijk wordt ook nog uitgelegd hoe de rest van het boek is opgebouwd, waarna we bij het meest omvangrijke onderdeel aankomen: de kleurplaten en de soortteksten.

Om met eerstgenoemden te beginnen, in 64 platen worden de vogels afgebeeld alsmede een korte samenvatting gegeven van het voorkomen en de belangrijkste kenmerken. Persoonlijk ben ik zeer gecharmeerd van de tekenkunsten van Chris Rose. De soorten die ik uit het veld ken vind ik realistisch, maar tegelijk levendig geïllustreerd: de soorten in kwestie zijn namelijk veelal vogels met een bepaald karakter (zoals bijvoorbeeld de tapuiten) en dat komt - naar mijn mening- heel goed tot uiting in de afbeeldingen.

Robins and Chats example

Van alle soorten worden de meeste kleden, ondersoorten en variatie weergegeven. Bij veel Palearctische taxa valt trouwens op dat er weinig 'Dutch splits' zijn doorgevoerd. Dat wil o.a. zeggen: één Roodborst en -tapuit, en één Blonde Tapuit en Rouwtapuit. Maar feitelijk doet dat er niet zo toe, want zoals gezegd worden alle herkenbare ondersoorten behandeld. In het geval van de Robotaps zijn ze dan nog wel ingedeeld per ondersoortgroep (European Stonechat, Siberian Stonechat & African Stonechat). Dat laatste geldt trouwens ook voor de soortteksten van de Roodborsttapuiten, die eigenlijk bestaat uit drie aparte verhandelingen, met bijvoorbeeld afzonderlijke verspreidingskaarten voor ieder van de genoemde groepen.

Wat de soortteksten betreft: deze zijn vooral gericht op de herkenning, zodat de verschillen met gelijkende soorten worden genoemd, naast natuurlijk uitgebreide beschrijvingen van ieder kleed en de (geografische) variatie. Ook worden voorkomen, habitat en (trek)gedrag beschreven en daarin is het boek behoorlijk actueel (met veel recente literatuur in de 22 pagina's met verwijzingen). Want zelfs de Westelijke Roodstaarttapuit die afgelopen mei in Frankrijk opdook staat erin, terwijl de Witkruintapuiten van mei 2015 in Polen en Frankrijk wel worden genoemd maar die van Oegstgeest (terecht?) niet. Ook de ruistrategie wordt (waar bekend) uit de doeken gedaan, waarbij overigens al een aantal onvolkomenheden zijn vastgesteld. Of dat laatste betekent dat het boek minder betrouwbaar is lijkt mij niet. Al kwam ik zelf nog een foutje tegen t.a.v. de Stejneger's Roodborsttapuit (overigens nog als ondersoort van Aziatische Roodborsttapuit) van Texel. Hier wordt namelijk gesteld dat de vogel twee dagen na Portland in Nederland werd gezien; dat was natuurlijk andersom. Maar voorgaande doet volgens mij niets af aan dit prachtige boek.

Net als bij de meest recente boeken uit de Helm Identification Guides Series zijn ook hier trouwens foto's afgedrukt aan het eind van iedere soorttekst. Deze laten vaak een aantal kleden en/of ondersoorten zien, maar voegen op zich niet heel veel toe aan de illustraties. Er wordt in de teksten verder niet naar verwezen, maar ze zijn zeker geslaagd als opfleuring van dit deel van het boek.

Ik denk dat iedere vogelaar wel iets heeft met één of meerdere van de vogels en/of genera die in dit werk de revue passeren en het zal waarschijnlijk nog heel lang hét standaardwerk zijn ten aanzien van de nachtegalen, tapuiten en verwanten. Alleen daarom - en gekoppeld aan de mooie uitvoering - is het de moeite van de aanschaf (het boek is namelijk niet goedkoop!) al waard. Verplichte kost, zou ik durven zeggen.

Gert Ottens

Discussie

Frank Neijts  ·  28 november 2015  11:34

'Thrushes' is inderdaad van dezelfde auteur (Clement) Gert maar Chris Rose heeft daarvoor niet de kleurplaten gemaakt: dat zijn in dat werk Ren Hathway (de beste/mooiste platen), Jan Wilczur en Clive Byers.

Marcel Haas  ·  28 november 2015  17:29

En ik neem aan dat we binnenkort een recensie van Wildfowl van de hand van Max kunnen verwachten op deze site? :) (fantastische platen in dat boek met een uitgebreide behandeling van hybriden. Helaas ben ik minder te spreken over de soortteksten; ik mis bijvoorbeeld heel veel gegevens mbt de status in de WP).

Gert Ottens  ·  28 november 2015  18:34

Inderdaad, Frank. Slordigheidje mijnerzijds...

Peter de Knijff  ·  28 november 2015  20:03

Maar Ger, hoe kun je na de slachting, want anders kun je het zeer inhoudelijke commentaar waarnaar je verwijst niet noemen, nu beweren dat het boek niet minder vetrouwbaar is. Ik heb het nog niet gelezen, maar als je het alleen van fraaie platen moet hebben ( de echt inhoudelijke tekst lijkt dus zwaar beneden de maat), dan is het wel een heel dure miskoop. En als je, zoals ik, geen fan bent van Rose, dan is de keus snel gemaakt, zeker als je ook de foto onderschriften blijkbaar niet kunt vertrouwen.

Max Berlijn  ·  29 november 2015  08:00

Helaas Marcel, ik ben niet uitgekozen om een recensie te schrijven voor Wildfowl. Ik heb het daarom zelf aangeschaft en ben eigenlijk best wel teleurgesteld....

Gert Ottens  ·  29 november 2015  10:35, gewijzigd 29 november 2015  11:14

De kritiek in bovenstaande link is inderdaad niet mals (en in de genoemde gevallen ook terecht), maar om het hele boek daarmee af te serveren vind ik toch echt te kort door de bocht. Ik heb de soortteksten gelezen van alle soorten die ik uit het veld ken - waarbij ik (toegegeven) de paragrafen over de rui juist niet tot me heb genomen of gecheckt (vind ik gewoon minder interessant, of is dat vloeken in deze kerk?) - en ik ben verder geen rare dingen tegengekomen. En wat de kleurplaten betreft, dat is een kwestie van persoonlijke voorkeur/smaak. Een miskoop is het wat mij betreft dus zeker niet.

Davy Bosman  ·  29 november 2015  14:39, gewijzigd 29 november 2015  14:41

Nou Gert, als jij voor dit soort boeken de paragrafen over de rui niet tot je neemt. Dan is dat volgens mij niet alleen vloeken in de kerk, maar dan vraag ik mij meteen ook af of jij wel de aangewezen persoon bent om dit soort boeken ALLEEN te reviewen. Want eigenlijk vind ik de link die je plaatst (wat mijn interesse betreft) nog het meest inhoudelijk/doordringend aan deze review! De rest is nogal feitelijk en blijft grotendeels op de vlakte. EDIT; puur inhoudelijk bedoeld en dus niets persoonlijks voor alle duidelijkheid!

Christian Brinkman  ·  29 november 2015  15:17, gewijzigd 29 november 2015  19:52

In 5 van de 6 gecheckte stukken vond Stephen foute/misleidende teksten. Bij het nog eens grondig checken van de rui secties van Zwarte roodstaart en (als extra) Tapuit vonden we ook foute/misleidende stukken tekst. Dat betekent dat 7, goed bestudeerde, soorten fouten bevat in de rui secties, ik vind dat nogal wat. Ben benieuwd wat er uit komt als mensen met verstand van zaken andere (rui) secties grondig onder handen nemen.

Gijsbert van der Bent  ·  30 november 2015  13:46

Als we als eis aan de recensenten van boeken voor de rubriek op deze website gaan stellen dat ze alles over rui moeten duiden en checken, dan wordt het lijstje recensenten wel erg klein. Gert had wellicht wat harder in zijn oordeel moeten zijn, maar heeft de waarde van het boek gemeten aan de stukken die niet over rui zijn. De auteurs hadden dat rui-gedoe gewoon weg moeten laten en alleen moeten verwijzen. Had veel overtikwerk gescheeld en het dure boek wat goedkoper kunnen maken. Ik heb op de SOVON-dag een gids aangeschaft met platen die regelmatig het niveau van Wat vliegt daar niet overstijgen. Wat een ellende! Dan is die Chris Rose een heilige.

Vincent van der Spek  ·  30 november 2015  14:03

Recensie Wildfowl volgt binnenkort. Ik ben nog niet helemaal klaar met lezen ;-)

Davy Bosman  ·  30 november 2015  14:46

Zo'n review als hierboven kan iedereen schrijven en de meesten binnen de tijd dat het duurt om zo'n tekst te typen. Als je achteraf zo'n werkje dan gratis in je boekenkast mag schuiven (veronderstel ik effe), mag daar van mij gerust wat expertise tegenover staan! Maar soit, de toekomst van betrouwbare reviews ligt m.i. toch bij onafhankelijke bloggers, want de rest zit toch maar elkaars rug te wassen. Genre als jij geen spaken in mijn wielen steekt, steek ik er geen in die van jou en dan blijven we er allemaal aan verdienen.

Frank Neijts  ·  30 november 2015  15:19

Nou hoop ik niet dat we in het vervolg van de weeromstuit alleen in azijn of urine gedrenkte recensies te lezen krijgen hier .. :-) Maar het schot voor de boeg dat Marcel hier al gaf t.a.v. 'Wildfowl' ("fantastische platen") zou ik desondanks mbt die platen onmiddellijk willen pareren: 'tegenvallend', 'ouderwets' om niet al te zuur te zijn is mijn opvatting. Bovendien is, althans in mijn exemplaar, een aantal platen te donker gedrukt en met het drukken van de foto's lijkt nog wel meer mis gegaan te zijn ..

Davy Bosman  ·  30 november 2015  15:33, gewijzigd 30 november 2015  15:34

Goede reviews hoeven niet per se negatief te zijn. Ze moeten vooral van expertise doordrongen zijn. Positief kan dit gebeuren door met kennis van zaken te schrijven waarom je het dan wel zo goed vindt. Bijvoorbeeld zoals Manzie doet voor sylvia warblers tijdens zijn 'inhoudelijke slachting' van het robin-boek. Die man heeft mij trouwens 70 € bespaard waarvoor ik hem zeer dankbaar ben.

Gert Ottens  ·  30 november 2015  15:44

Nou, Davy, je bent van harte welkom om recensies te schrijven voor dutchbirding.nl!

Davy Bosman  ·  30 november 2015  15:46

Niets persoonlijks, hé Gert. Had je maar beter je best moeten doen! Je bent zonder twijfel sympathieker dan mij, maar zo moeilijk is dat dan ook weer niet! Het is gewoon je maand niet, denk ik! ;-)

Gert Ottens  ·  30 november 2015  16:09

In tegendeel: november 2015 was een topmaand voor mij! Het is trouwens 'sympathieker dan ik'...;-)

Gijsbert van der Bent  ·  30 november 2015  16:10

Dat er überhaupt nog boeken op papieren verschijnen vind ik heel prettig. Maar je vraagt je soms wel af wat het nut/de meerwaarde is van al die vogelfamilie-overzichtboeken die maar blijven verschijnen als er eigenlijk niks nieuws/baanbrekends in staat. Gegeven de enorme stroom vogelboeken die al is verschenen.

Rinse van der Vliet  ·  30 november 2015  21:51, gewijzigd 30 november 2015  21:53

Niet overhaasten Vincent, graag een recensie waaruit we echt op kunnen maken of we het boek wel of niet moeten aanschaffen. Frank, zo slecht zijn de (meeste) tekeningen toch niet? Ook handig, de vrij uitvoerige tekst mbt hybrides, best leuke foto's, lekker dik en mooi opgemaakt. Ook knap dat de franse (hoe kan t ook anders bij deze familie) auteur ook de tekenaar is. Tot zover de Gert-achtige recensie.., mag Vincent de hoognodige kritiek op de tekst voor zijn rekening nemen.

Wietze Janse  ·  1 december 2015  09:37, gewijzigd 1 december 2015  09:40

Ik ben het wel met Gert eens. Naast het feit dat er terechte kritiek is op een aantal punten, blijft er nog genoeg materiaal over om na te slaan en te gebruiken. Dat je daarnaast ook wat meer huiswerk moet doen en de referencties goed moet naslaan is teleurstellend (maar misschien wel leerzaam ;-) en had beter gemoeten, maar geeft de rest aan informatie geen 'minderwaarde'.

Peter de Knijff  ·  1 december 2015  10:09

Maar Gijs, Als een boek met veel poeha wordt uitgegeven dan verwacht je tegenwoordig gewoon dat de auteurs meer doen dan alleen maar overnemen (met bronvermelding). Uit de engelse kritiek blijkt dat de auteurs waarschijnlijk helemaal niets van rui etc. afweten, daar niet zelf naar hebben gekeken en ook geen bronnen-onderzoek hebben gedaan. Ik vind dat verwerpelijk. Immers dan blijft alleen maar een serie platen over. Moderne identificatie kan niet meer (in veel gevallen) zonder gedetailleerde kennis betreffende rui en slijtage, en al hieraan (ook niet op de platen en foto's) voldoende aandacht voor is, dan is het m.i. niet de moeite van het aanschaffen waard. Wat ik had willen weten van de recensent is wat de toegevoegde waarde van dit boek t.o.v. eerdere boeken over (deels) dezelfde soorten is. en ja, dat kost veel tijd, maar so what? Dat doe je toch vrijwillig? Ga ik het aanschaffen? Waarschijnlijk wel, al was het alleen maar om alle tapuiten, hoe goed of slecht dan ook, bij elkaar te hebben. Want daar mankeerde het tot nu toe aan.

Gijsbert van der Bent  ·  1 december 2015  11:35, gewijzigd 1 december 2015  11:35

Ik ben het met je eens hoor Peter, maar blijkbaar zie je net als Gert toch de waarde van het boek. Ik schaf het boek niet aan, omdat ik het een overbodige en dure uitgave vind. Om nog maar te zwijgen van wat er in het boek over de rui wordt gezegd.... ;-))

Gert Ottens  ·  1 december 2015  13:10

Natuurlijk zijn in ieder geval de roodborsttapuiten al eerder behandeld in een monografie. En het zou inderdaad dus een goed idee zijn geweest om deze te vergelijken met de relevante delen van Robins & Chats. Maar dat kan natuurlijk alsnog.

Frits-Jan Maas  ·  1 december 2015  13:11

In een opwelling heb ik het boek Robins en chats wel gekocht, vooral omdat het zo'n aansprekende groep vogels betreft en ik Chris Rose als Wildlife artist zeer waardeer en de omslag illustratie vind ik prachtig. Helaas maakt een goede kunstenaar nog geen goede ilustraties, die geschikt zijn voor herkenning en diverse kleden etc. Ik vind de tekeningen eigenlijk erg tegenvallen en de platen zijn meestal overvol en rommelig. Ook lijken de proporties en vormen van de vogels die ik ken niet altijd goed getroffen( Hele dunne pootjes en soms wat rare snavels bij veel tapuiten, en ook alles erg donker, maar dat kan aan de druk liggen). Bovendien worden er naar mijn mening teveel soorten in het boek behandeld, wat de overzichtelijkheid ook niet ten goede komt.

Gebruikers van het forum gaan akkoord met de forumregels.

Feedback?