ID Corner

Handig en compact samenvatten van reeds goed gedocumenteerde maar lastige materie. Dat is de insteek van de rubriek ´ID corner´. Voor het presenteren van grensverleggende inzichten hebben we ons tijdschrift Dutch Birding. ´ID corner´ wil relevante informatie over ´pittige´ identificatie-kwesties bundelen en toegankelijk maken. Het hoeft zeker niet altijd over zeldzame of onbekende buitenlandse soorten of soortgroepen te gaan. Zijn ´rotspiepers´ aan onze kust altijd Oeverpiepers en in het binnenland altijd Waterpiepers? Tijdens zeetrekwaarnemen alle sterns maar als ´noordse dief´ noteren? Nee dus! Ook zin om bij te dragen aan deze rubriek? Zo ja, neem dan contact op met de webredactie.

Vangst van een Siberische Braamsluiper in Bloemendaal op 17 en 20 oktober 2012 - achtergronden en hints voor herkenning

6 november 2012  ·  Arnoud B van den Berg  ·  46160 × bekeken

Dit najaar zijn er net als in 2010 verscheidene meldingen geweest van atypische braamsluipers Sylvia curruca met kenmerken van Centraal-Aziatische taxa en dat zou het begin kunnen zijn van een reeks van winterwaarnemingen. Met een artikel in het tijdschrift Dutch Birding over recente gevallen in Nederland dient te worden gewacht totdat onderzoekers uit Hong Kong en Zweden (Per Alström, Geoff Carey, Paul Leader en Urban Olsson; hieronder Leader/Olsson) hun bevindingen over nieuwe taxonomische indelingen en kenmerken hebben gepubliceerd. Desalniettemin zal het voor ringers en waarnemers interessant zijn om op de DB-website een voorlopige samenvatting van de thans beschikbare informatie onder ogen te krijgen, ook al kan die binnenkort achterhaald zijn. De directe aanleiding voor deze samenvatting is een vangst van een Siberische Braamsluiper S c blythi te Bloemendaal, Noord-Holland, op 17 en 20 oktober 2012.

Voorkomen
Met DNA-analyses door Peter de Knijff (gebaseerd op gegevens van Urban Olsson) werden de afgelopen jaren in oktober-april twee braamsluipertaxa uit Centraal-Azie in Nederland vastgesteld; ze werden in afwachting van publicaties nog niet door de CDNA beoordeeld. Het ging daarbij om:

  • Vale Braamsluiper S c halimodendri of 'halimodendri-type' ('met een vleugje minula'), hieronder halimodendri-type, die broedt van het Kaspische Zeegebied en Kazachstan oost tot in Centraal-Azië en vermoedelijk overwintert van het Arabische Schiereiland oost tot in India.
  • Siberische Braamsluiper S c blythi, hieronder blythi, die broedt in Siberië van de Ob oostwaarts, zuid tot de noordelijke Altai en oost tot in noordelijk Mongolië, en overwintert zuidelijk in Azië, mogelijk in Arabië of het Indische Subcontinent.

Oude taxonomie
In het Sylvia-boek (Shirihai et al 2001) wordt blythi vermoedelijk door het ontbreken van morfologische kenmerken en genetische kennis als synoniem opgevat van Braamsluiper S c curruca (hieronder nominaat curruca). Dat is derhalve de 'status quo' in een aantal recente handboeken, zoals The birds of Kazachstan (Wassink & Oreel 2007) maar bijvoorbeeld niet in Avifauna van Nederland (1999, 2001) en recente namenlijsten van Dutch Birding op de DB-website. Loskot & Abramson (2007) kwamen na het bestuderen van kleur en biometrie (dus zonder DNA of geluiden te gebruiken) erop uit dat er acht curruca taxa zijn te onderscheiden (curruca, blythi, caucasica, halimodendri, snigireivskii, minula, telengitica en margelanica) alsmede twee althaea taxa (althaea en monticola).

Naar verwachting zullen in de aanstaande publicaties van Leader/Olsson gegevens worden gepresenteerd over de herkomst van type-exemplaren en genetische verschillen tussen populaties, ten gevolge waarvan de in het Sylvia-boek gehanteerde taxonomische indeling en die van Loskot en Abramson (2007) zullen worden gewijzigd.
Bij de door Peter vastgestelde Centraal-Aziatische taxa is vooralsnog sprake van verwarring omdat het erop lijkt dat zowel binnen de populatie van halimodendri (Kazachstan) als van blythi (Siberië en Mongolië) een 'clinale' variatie in morfologische kenmerken bestaat. Zo zou er in Kazachstan sprake zijn van zuidelijke kleine ('halimodendri closely resembling minula') en grote halimodendri's (Wassink & Oreel 2007). Bij blythi zouden oostelijke vogels (in Mongolië) roderbruin kunnen zijn dan westelijke (zie bijvoorbeeld dit in Mongolië gefotografeerde exemplaar).

Vangstomstandigheden te Bloemendaal
Met de uitkomsten van Peter de Knijff in gedachten waren ringers van Vrs Van Lennep in NP De Kennemerduinen te Bloemendaal, Noord-Holland, er al jaren op gespitst braamsluipers die er afwijkend uitzagen of buiten het normale seizoen voorkwamen zo goed mogelijk te documenteren en te fotograferen. Zo kwam het dat rond 16:00 uur in de namiddag van donderdag 17 oktober 2012 André van Aken en Dolf Pull me voor een gevangen braamsluiper belden. Na het ringen fotografeerden ze vleugel en staart en raapten veertjes op die de vogel tijdens het ringen had laten vallen. Deze veertjes konden de volgende dag in een envelop naar Peter worden gestuurd. De foto's van vleugel en staart lieten genoeg zien om aan een Centraal-Aziatisch taxon te denken: de op een na buitenste handpen (p2) leek korter dan p6 en misschien zelfs korter dan p7 en de staart liet op de buitenste pen ongewoon veel wit zien. Op zaterdag 20 oktober kwam ik na een poging tot trektellen bij Parnassia, Bloemendaal, pas laat in de ochtend naar de ringbaan om André en Tom van Spanje te assisteren. Het was een drukke dag en terwijl André en Tom aan het ringen waren, ging ik de netten langs. Rond 13:00 uur vloog er een vogel voor me in een mistnet: tot mijn verbazing was het de geringde braamsluiper, AX53798, die zich opnieuw had laten vangen. We kregen nu de gelegenheid meer foto's te maken en meer maten te nemen dan drie dagen eerder.

Beschrijving Bloemendaalse vogel

  • De door André van Aken vastgestelde vetgraad (volgens de Busse-methode) was gereduceerd van graad 3 op 17 oktober tot graad 2 bij een gewicht van 12 gram op 20 oktober.
  • Op basis van het donkere oog met slechts een vage aanduiding van een lichte ring noemden we het een eerstejaars.
  • De vleugellengte was 67 mm (gemeten door Tom van Spanje) en de vleugelformule was: p1=-35, p2=-5, p3=0, p4=0, p5=-1, p6=-4, p7=-6, p8=-7. Deze metingen bevestigden dat p2 qua lengte tussen p6 en p7 viel; op de handfoto's lijkt p2 zelfs nog korter, tussen p7 en p8.
  • Het verenkleed verschilde van dat van nominaat curruca vooral door een bruinere indruk; het bruin was opvallend op de bovenzijde (achterhals, mantel, rug, schouders en vleugel) waar het doorliep tot op de kruin. Ook op de onderzijde liet de vogel een vale bleekbruine zweem op flanken, buik en vooral buik en anaalstreek zien.
  • De teugelstreek en oogstreep was donkergrijs uitwaaierend in een grijze oorstreek met een bruine waas. Deze bruinachtig grijze oorstreek en de bruine achterhals waren van elkaar gescheiden door de een lichtergrijze boog (verbonden met de kruin).
  • Verder had hij een smalle, vaag begrensde witte wenkbrauwstreep van net achter het oog voorwaarts tot de bovensnavel en twee opvallende halve witte oogringen.
  • De bovenvleugel toonde vale bleekbruine tertials met duidelijke witachtige zoom; de bruingrijze arm- en handpennen hadden een naar de top toe iets breder wordende lichte zoom; en er was een contrasterende donkere duimvleugel.
  • De bovenste (middelste) staartpen (t1) was licht vaalbruin en de andere staartpennen grijsbruin, alle met een vage smalle lichte rand; de op een na buitenste staartpen was grijsbruin en had een weinig opvallende witachtige zoom, vooral op buitenvlag en top.
  • De buitenste staartpen was vrijwel geheel wit met slechts een vage, nauwelijkse waarneembare bruinachtige zweem middenop de binnenvlag.
  • De snavel was donkergrijs met een bleke hoornkleurige punt en lichte blauwgrijze ondersnavelbasishelft.

Siberische Braamsluiper Sylvia curruca blythi, Kennemerduinen, Bloemendaal, Noord-Holland, 20 oktober 2012 (Arnoud B van den Berg/Vrs Van Lennep). Op naam gebracht met DNA analyse door Peter de Knijff (in litt). Werd voor het eerst gevangen (en geringd) op 17 oktober 2012.

Siberische Braamsluiper Sylvia curruca blythi, Kennemerduinen, Bloemendaal, Noord-Holland, 20 oktober 2012 (Arnoud B van den Berg/Vrs Van Lennep). Op naam gebracht met DNA analyse door Peter de Knijff (in litt). Werd voor het eerst gevangen (en geringd) op 17 oktober 2012.


Discussie over determinatie

handkenmerken
In oude ringersboeken (BTO guide 3: The genus Sylvia; Williamson 1968) en BWP (The birds of the Western Palearctic 6; Cramp et al 1992) wordt de vleugelformule als onderscheid tussen nominaat curruca en Centraal-Aziatische braamsluipers genoemd. Het gaat daarbij om de positie van p2 ten opzichte van de andere handpennen. Volgens een tabel in BWP ('Table A' op pagina 457) heeft 2% van nominaat curruca een p2 die korter is dan p6 en bij blythi / halimodendri / telengetica is dat 92% (in de betreffende tabel A worden de handpennen van binnen naar buiten geteld). Een p2 die even ver reikt als p7 of tussen p7 en p8, komt in deze tabel bij nominaat curruca zelfs niet voor. Voor dit kenmerk werden 147 exemplaren van nominaat curruca en 127 Centraal-Aziatische vogels gemeten. Het zou kunnen zijn dat het kenmerk met een nieuwe taxonomische indeling (nog) minder werkt om nominaat curruca uit te sluiten dan deze metingen suggereren. Desalniettemin lijkt het een goed idee om op ringbanen braamsluipers in de 'niet zo spannende' periode van april tot half oktober, waarvan p2 tussen p6 en p7 valt of nog korter is, uitgebreid te bekijken en eventueel veertjes te verzamelen en op te sturen voor een DNA-analyse.

Siberische Braamsluiper Sylvia curruca blythi, Kennemerduinen, Bloemendaal, Noord-Holland, 20 oktober 2012 (Arnoud B van den Berg/Vrs Van Lennep). Rechtervleugel: meest linker zichtbare vleugelpen is p2, die qua lengte op deze foto ongeveer gelijk is aan p7 (tellend van buiten naar binnen / van links naar rechts)

Siberische Braamsluiper Sylvia curruca blythi, Kennemerduinen, Bloemendaal, Noord-Holland, 20 oktober 2012 (Arnoud B van den Berg/Vrs Van Lennep). Rechtervleugel: meest linker zichtbare vleugelpen is p2, die qua lengte op deze foto ongeveer gelijk is aan p7 (tellend van buiten naar binnen / van links naar rechts)

Siberische Braamsluiper Sylvia curruca blythi, Kennemerduinen, Bloemendaal, Noord-Holland, 20 oktober 2012 (Arnoud B van den Berg/Vrs Van Lennep). Staart gezien van boven: buitenste staartpen (t6) met veel wit.
Siberische Braamsluiper Sylvia curruca blythi, Kennemerduinen, Bloemendaal, Noord-Holland, 20 oktober 2012 (Arnoud B van den Berg/Vrs Van Lennep). Staart gezien van boven: buitenste staartpen (t6) met veel wit.

in het veld
Het blijft gissen wat de beslissende morfologische kenmerken zijn die nominaat curruca, blythi en halimodendri-type onderscheiden, ook al zijn er in BWP verschillen beschreven. Iedereen kan foto's van met zekerheid gedetermineerde exemplaren (zie tabel 1) analyseren en een poging wagen. Het lijkt het erop dat blythi en halimodendri-type bruiner zijn op bovenzijde en buik dan nominaat curruca en meer wit in de buitenste staartpen hebben. Omdat er nog zo weinig zekere blythi en halimodendri zijn, blijft het ook gissen welke kenmerken deze beide taxa onderling onderscheiden. Ze zijn op het eerste gezicht fenotypisch hetzelfde maar je kan op basis van de Nederlandse foto's denken dat blythi op de bovenzijde dieper bruin is en mogelijk zelfs minder wit op de top van t5 heeft en minder zwart op de binnenvlag van t6 dan halimodendri-type. Als de vogel een kleine indruk geeft, zou dat eerder een argument voor halimodendri-type dan blythi kunnen zijn.

De vogel van twee winters in Vinkenhuizen, Groningen, liet zich vaak horen en de ratelroepjes verschilden van wat we gewend zijn van nominaat curruca en kwamen onder meer overeen met die van overwinterende braamsluipers in Oman. In Tomsk zijn allerlei roepjes van blythi opgenomen maar een geluidsanalyse laat nog op zich wachten. Een beperkte verzameling geluiden van in Centraal-Azië opgenomen braamsluipers en hun opnamelocatie is te vinden op xeno-canto.org. Voor opnamen van drie in Nederland opgenomen vogels wordt verwezen naar Tabel 1 en Tabel 2 (zie onderaan dit artikel).


Siberische Braamsluiper Sylvia curruca blythi, biological station at Kolarovo, Tomsk, Siberia, 6 juli 2011(Arnoud B van den Berg/The Sound Approach). DNA-analyse van veertjes bevestigen de determinatie van deze vogel als blythi (Peter de Knijff in litt).

Siberische Braamsluiper Sylvia curruca blythi, biological station at Kolarovo, Tomsk, Siberië, 6 juli 2011(Arnoud B van den Berg/The Sound Approach). DNA-analyse van veertjes bevestigen de determinatie van deze vogel als blythi (Peter de Knijff in litt).

Siberische Braamsluiper Sylvia curruca blythi, Kennemerduinen, Bloemendaal, Noord-Holland, 20 oktober 2012 (Arnoud B van den Berg/Vrs Van Lennep). Op naam gebracht met DNA analyse door Peter de Knijff (in litt). Werd voor het eerst gevangen (en geringd) op 17 oktober 2012.
Siberische Braamsluiper Sylvia curruca blythi, Kennemerduinen, Bloemendaal, Noord-Holland, 20 oktober 2012 (Arnoud B van den Berg/Vrs Van Lennep). Op naam gebracht met DNA analyse door Peter de Knijff (in litt). Werd voor het eerst gevangen (en geringd) op 17 oktober 2012.


met DNA-analyse
De afgelopen jaren zijn zowel in Kazachstan (onder anderen door Nils van Duivendijk en Arend Wassink) als in Tomsk, Siberië (door Sergei Gashkov en mij), van gevangen braamsluipers veertjes verzameld en naar Peter gestuurd. Broedvogels in Tomsk kunnen op basis van verspreiding in feite alleen blythi betreffen en dat werd door Peters DNA-analyse bevestigd. Het is daarom significant dat de vogels van Houten (in de winter van 2008/09) en Bloemendaal (oktober 2012) een 'sequentie' lieten zien ('een zeer groot stuk van het cytB gen') die identiek was aan die van Tomsk (Peter de Knijff in litt).
Voor Kazachstan is de situatie gecompliceerder omdat er verschillende taxa voorkomen. Siberische blythi trekken in ieder geval door en komen in geschikt habitat in het noorden tot broeden. Wat betreft woestijntaxa is er onduidelijkheid over het al dan niet bestaande onderscheid tussen halimodendri en 'westelijke minula'. Om de juiste naam te plakken op vogels die op basis van Peters DNA-analyse 'halimodendri-type' worden genoemd, zal men de publicaties van Leader/Olsson moeten afwachten.

zonder DNA-analyse
Op de DB-website en in Dutch Birding zijn foto's te vinden van meerdere braamsluipers in het winterhalfjaar: zie voor een (onvolledig) overzicht tabel 2. De meeste wijken af van een gewone nominaat curruca door bijvoorbeeld een opvallend bruine bovenzijde, een vreemd ratelgeluid of een opvallend klein formaat. Een aantal is zo goed gefotografeerd of opgenomen dat het niet zou verbazen als ze ooit, ondanks het ontbreken van een DNA-analyse, op naam worden gebracht.

Aanbevelingen
Om meer te weten te komen over de verspreiding van Centraal-Aziatische braamsluipers zou men bij elke verdachte vogel, zeker overwinterende exemplaren, moeten proberen een DNA-analyse mogelijk te maken. Dat is tegenwoordig al te doen met behulp van ontlasting (faeces) of een gevallen veertje. Nog beter zou het zijn om de vogel door een ringer met een vergunning te laten vangen, ringen, fotograferen en meten; de biometrische gegevens zouden ooit aanwijzingen kunnen geven over bruikbare kenmerken. Hetzelfde geldt voor geluidsopnamen, vooral als het vogels betreft die met een DNA-analyse op naam zijn gebracht.

Als de conditie van de vogel het toelaat, zou men meer biometrische gegevens moeten verzamelen dan bij de Bloemendaalse vogel is gebeurd. Paul Leader heeft een excelbestand gemaakt voor ringers om biometrische gegevens als snavellengte en -breedte, tarsusgrootte en dikte, staart(pen)lengten in te vullen. Peters bevindingen willen tenslotte niet zeggen dat iedere braamsluiper van eind oktober tot half april in westelijk Europa een Aziatisch taxon betreft want ook nominaat curruca komt in die periode bij wijze van uitzondering voor.

Tabel 1 - Overzicht van de met DNA-analyses door Peter de Knijff gedocumenteerde gevallen van Centraal-Aziatische braamsluipertaxa in de Benelux.

Vale Braamsluiper 'halimodendri-type':

  • 31 december 2005-12 april 2006 & 2 november 2006-maart 2007 te Vinkhuizen, Groningen, in veld gefotografeerd en geluiden opgenomen, in beide winters gevangen, in tuin van Ronald Nuiver, op 4 januari 2006 en op 4 februari 2007. Dutch Birding 29: 137-138, 2007 (foto) [GELUID]

Vale Braamsluiper Sylvia curruca halimodendri, Groningen, 31 december 2005 (Martijn Hammers)

31 december 2005 (Martijn Hammers)

Vale Braamsluiper Sylvia curruca halimodendri, Groningen,16 november 2006 (Han Bouwmeester)

16 november 2006 (Han Bouwmeester)

Vale Braamsluiper Sylvia curruca halimodendri, Groningen, 4 januari 2006 (Marnix Jonker)

4 januari 2006 (Marnix Jonker)

Vale Braamsluiper Sylvia curruca halimodendri, Groningen,4 januari 2006 (Martijn Bot)

4 januari 2006 (Martijn Bot)

Vale Braamsluiper Sylvia curruca halimodendri, Groningen, 10 februari 2006 (Edwin Winkel)

10 februari 2006 (Edwin Winkel)

Vale Braamsluiper Sylvia curruca halimodendri, Groningen, 1 februari 2007 (Arnoud B van den Berg)

1 februari 2007 (Arnoud B van den Berg)

Vale Braamsluiper Sylvia curruca halimodendri, Groningen, 16 februari 2007 (Roland Jansen)

16 februari 2007 (Roland Jansen)

  • 1 november 2010 te Essen, Antwerpen, Belgie, gevangen door Joris Elst

Vale Braamsluiper Sylvia curruca halimodendri, Essen, Antwerpen, Belgie, 1 november 2010 (Walter Sluis) 1 november 2010 (Walter Sluis)


Siberische Braamsluiper 'blythi':

  • 30 november 2008-15 januari 2009 te Houten, Utrecht, verzameld (collectie Naturalis, Leiden, Zuid-Holland). Dutch Birding 31: 136, 2009 (foto)

  • 17 & 20 oktober 2012 te Kennemerduinen, Bloemendaal, Noord-Holland, gevangen door Vrs Van Lennep

Siberische Braamsluiper Sylvia curruca blythi, Kennemerduinen, Bloemendaal, Noord-Holland, 20 oktober 2012 (Arnoud B van den Berg/Vrs Van Lennep) 20 oktober 2012 (Arnoud B van den Berg/Vrs Van Lennep)

Siberische Braamsluiper Sylvia curruca blythi, Kennemerduinen, Bloemendaal, Noord-Holland, 20 oktober 2012 (Arnoud B van den Berg/Vrs Van Lennep) 20 oktober 2012 (Arnoud B van den Berg/Vrs Van Lennep)

Siberische Braamsluiper Sylvia curruca blythi, Kennemerduinen, Bloemendaal, Noord-Holland, 20 oktober 2012 (Arnoud B van den Berg/Vrs Van Lennep). 20 oktober 2012 (Arnoud B van den Berg/Vrs Van Lennep)

NB: Braamsluipers gevangen op 30 november 1986 en 5 november 1992 te Castricum, Noord-Holland, werden op basis van biometrie aanvankelijk als blythi gedetermineerd en door de CDNA aanvaard maar vanwege het ontbreken van foto's en een (in die jaren niet te verkrijgen) DNA-analyse onvoldoende gedocumenteerd en reeds voor publicatie van AvN1 in 1999/2001 'in stilte' afgevoerd; ze staan niet vermeld in het jubileumboek van Levering & Keijl (2008) over Vinkenbaan Castricum in 1960-2006. De biometrie betrof vermoedelijk de relatieve lengte van p2, hetgeen onder meer halimodendri-type maar mogelijk ook nominaat curruca niet uitsluit.

Tabel 2 - Een aantal van de op de DB-website of in het tijdschrift Dutch Birding aanwezige foto's van mogelijke blythi of halimodendri-type braamsluipers in Nederland.

  • 27 december 1991- 2 januari 1992 te Van der Duin van Maasdamlaan 28, Huizen, Noord-Holland. Dutch Birding 14: 34, 1992 (foto)
  • 23 november-1 december 2003 te Katwijk aan den Rijn en Westpark, Rijnsburg, Katwijk, Zuid-Holland. Dutch Birding 26: 81-84, 2004 (foto's); NB: Paul Leader zou in de foto's van deze vogel een halimodendri-type hebben herkend. [FOTO]
  • 29 januari en 6 februari 2006 te Leiden, Zuid-Holland [FOTO]
  • 10 december 2007 te Langenboom, Tilburg, Noord-Brabant [FOTO]
  • 17-19 januari 2008 te Kleine Boterbloem, Velserbroek, Velsen, Noord-Holland. Dutch Birding 30: 48, 2008 (foto); Dutch Birding 30: 138, 2008 (foto). [FOTO]
  • 9 januari 2009 te Ees, Borger-Odoorn, Drenthe. Dutch Birding 31; 68, 2009 (foto) [FOTO]
  • 11-15 oktober 2009 te Robbenjager, Texel, Noord-Holland. Dutch Birding 31: 399, 2009 (foto) [FOTO] [GELUID]
  • 29 oktober 2010 op Maasvlakte, Zuid-Holland [FOTO'S]
  • 30-31 oktober 2010 te De Cocksdorp, Texel, Noord-Holland. Dutch Birding 32: 432, 2010 (foto) [FOTO]
  • 14 november 2010 te Iristuin 8, Boterdorp Zuid-west, Bergschenhoek, Lansingerland, Zuid-Holland [FOTO]
  • 4 november 2012 te Stortemelk, Vlieland, Friesland [FOTO'S] [GELUID]

Discussie

Steven Wytema  ·  6 november 2012  07:54

Machtig interessant! Kleine typo: enkele regels boven de foto met gespreide vleugel (halverwege artikel) staat dat de 'niet zo spannende periode' tussen april en half oktober is -> zou ik ff omdraaien

Garry Bakker  ·  6 november 2012  08:52, gewijzigd 6 november 2012  08:55

Is correct toch?->de periode waarin de kans op een Aziatisch taxon klein wordt geacht.

Steven Wytema  ·  6 november 2012  09:18

Ah zo kan je het ook lezen; ik dacht aan de in het algemeen niet zo spannende periode, om dan juist extra goed te letten op braamsluipers. Deze zin benadrukt dat ook tussen 'onze' Braamsluipers oostelijke taxa kunnen zitten.

Jelmer Poelstra  ·  6 november 2012  20:03

Leuk! Zie hier voor de vleugelformule van een uitgebreid gefotografeerde vogel in Denemarken op 20 okt: ook met zeer korte p2.

Arnoud B van den Berg  ·  6 november 2012  22:24, gewijzigd 7 november 2012  00:45

Deense vogel lijkt op basis van bovenstaande ervaringen (voor wat ze waard zijn) een halimodendri-type te zijn maar het blijft een grote gok en voorlopig is uiteraard een DNA-analyse onontbeerlijk; hebben ze een veertje kunnen vinden?

Bas van der Burg  ·  6 november 2012  22:24

In tabel 2 gaat volgens mij iets fout. De hyperlink mbt de vogel van Leiden 2006 leidt naar de eerste vogel in tabel 1

Garry Bakker  ·  6 november 2012  23:28

Scherp Bas! (vanmorgen al opgemerkt)->aangepast.

Jelmer Poelstra  ·  7 november 2012  11:34, gewijzigd 7 november 2012  11:35

Goed gezien, Arnoud, want Svensson zegt nu puur op basis van de foto's het volgende over deze vogel (vertaald uit het Zweeds, zie hier): "Deze vogel is zeker een 1kj halimodendri. Recente bevindingen (nog niet gepubliceerd) tonen dat deze genetisch niet zo nauw verwant zijn aan minula als kleed en biometrie suggereert. Maar ik verwacht dat ze een en dezelfde soort blijven, dus dat inzicht heeft geen zeer grote betekenis." In deze blogpost staat ook dat 'ie idd een veertje opstuurt naar Urban Olsson, dus we zullen zien of de determinatie klopt...

Arnoud B van den Berg  ·  7 november 2012  15:21, gewijzigd 7 november 2012  16:22

We zullen zien of halimodendri en minula op basis van het DNA- en geluidsonderzoek conspecifiek blijven. Laatstgenoemde heeft vlg Dickinson (2003) een verspreiding in China.

Jelmer Poelstra  ·  7 november 2012  18:22

Als ze op DNA en uiterlijk te onderscheiden zijn (en daar lijkt het dus sterk op) dan in NL wrs niet nee! Maar Lars Svensson kijkt daar misschien anders tegen aan.

Ruud van Beusekom  ·  7 november 2012  20:59

Prachtig, Arnoud. Misschien leuk om ook een overzichtje te maken van de geluiden op de DB-site?

Arnoud B van den Berg  ·  8 november 2012  11:18

Ruud: goed idee. We kunnen de exemplaren om te beginnen naar die op de Geluidgalerij en Dutch Avifauna linken.

Arnoud B van den Berg  ·  9 november 2012  22:10

PS: Op Dutch Avifauna zijn ze niet te vinden omdat de CDNA in afwachting van het artikel van Leader/Olsson nog geen oordeel heeft geveld.

Arnoud B van den Berg  ·  15 november 2012  00:42

nog twee geluidsopnamen: tabel 1: Vinkhuizen 5 februari 2007 http://www.dutchbirding.nl/soundgallery.php?p=sounddetails&sid=276&page=1 en voor tabel 2: Texel 30-31 oktober 2010 http://www.dutchbirding.nl/soundgallery.php?p=sounddetails&sid=146&page=zoek

Robert Keizer  ·  20 november 2012  11:17

@arnoud: Ik kan mij herinneren dat ik in 2003(?) volgens mij zelfde jaar als Katwijk vogel naar Stavoren ben geweest (en met mij vele anderen) omdat daar een vermeende Siberische braamsluiper zat. Zie hem niet in bovenstaande lijstje staan? Weet iemand meer van die vogel? (foto's, geluid?)

Arnoud B van den Berg  ·  21 november 2012  11:15

@Robert: Stavoren herinner ik me ook vagelijk maar zo snel kwam ik in Dutch Birding geen foto/geluid tegen; er zijn de afgelopen 10-20 jaar vast nog meer braamsluipers in het winterhalfjaar verschenen en als ze met een foto/geluid zijn vastgelegd kan daar misschien ooit nog wat van worden gedetermineerd.

Ben Wielstra  ·  12 januari 2013  23:06, gewijzigd 12 januari 2013  23:08

Hey... Olsson, Leader, Carey, Khan, Svensson & Alström (in press). New insights into the intricate taxonomy and phylogeny of the Sylvia curruca complex. Mol Phylogenet Evol. abstract

Max Berlijn  ·  13 januari 2013  11:53, gewijzigd 13 januari 2013  13:02

Wederom redelijk onbegrijpelijk voor een HBO leek als ik. 2 clades, curruca en (de duidelijk in het veld te onderscheiden) minula in een clade??, alle andere (inclusief de van curruca nauwelijks te onderscheiden blythi) in de andere clade. Als blythi en minula wat betreft clade stuivertje zouden wisselen zou ik het begrijpen....

Ben Wielstra  ·  13 januari 2013  21:39

Nou de auteurs geven zelf ook toe het redelijk onbegrijpelijk te vinden!

Arnoud B van den Berg  ·  27 oktober 2013  13:57

Betreffende het recente artikel van Leader et al, zie WP reports van DB 35 (nr 1): 54-44, 2013: "The long-expected paper by Urban Olsson, Paul Leader, Geoff Carey and others on taxonomy and phylogeny of Lesser Whitethroats S curruca sensu lato has been published (http://dx.doi.org/10.1016...). It shows that cytochrome b recovers six major clades, revealing genetically identifiable populations corresponding to previously named taxa, and the proposed names for these are althaea, blythi, curruca, halimodendri, margelanica and minula. Whether these six should be treated as subspecies or species is largely a matter of species definition. Margelanica has a more extensive distribution than previously known, including both telengitica and a population in eastern Mongolia. By contrast, minula has a more restricted range than previously believed, only breeding in China. Dating analysis suggests that a basal divergence separating curruca and minula from the other four taxa occurred between 4.2 and 7.2 million years ago, and these two then diverged between 2.3 and 4.4 million years ago. The splits between althaea, blythi, halimodendri and margelanica occurred later, between one and 2,5 million years ago."

Eric Jan Alblas  ·  3 december 2013  16:42, gewijzigd 3 december 2013  16:42

Hallo Arnoud, de link in je vorige bericht geeft bij mij een foutmelding. Tot nu toe heb ik alleen het abstract gezien. Een van de opvallende dingen in het artikel van Leader was het klaarblijkelijk voorkomen van een blythi (een ster op de kaart) ten westen van de Oeral, veel westelijker dan tot nu toe werd gedacht (volgens bijv. BWP komen 'zuivere' blythi alleen oostelijk van de Ob voor).

Max Berlijn  ·  8 december 2013  10:41, gewijzigd 8 december 2013  10:44

Nog plannen om die Braamsluiper van de Eems te vangen? Hij roept anders dan de vermeende Vale Braamsluipers die een ratel hebben (deze vogel heeft een teck roep), vandaar dat men aan Siberische denkt. Als dit een bewezen Siberische wordt is dit een nieuwe soort voor iedereen die de vogel van Houten niet heeft...

Arnoud B van den Berg  ·  14 december 2013  15:00

Gokje (zie foto's hierboven): die van Huizen, Velserbroek en Bergschenhoek waren blythi, de overige halimodendri sensu lato? Wachten op het oordeel van Leader & co, nog een tijdje.

Max Berlijn  ·  17 december 2013  07:25

Ha Arnoud, de vogel van de Eems lijkt het meest op Blythi toch? Zie voor plaatjes http://waarneming.nl/soor...

Arnoud B van den Berg  ·  13 februari 2014  12:27

Update. Per 1 januari 2014 zijn de ondersoorten blythi en halimodendri door DB (CSNA) gerangschikt onder Humes Braamsluiper Sylvia althaea in plaats van Braamsluiper S curruca (zie DB 36: 40-41, 2014). Aan bovenstaande tabel 1 kunnen nu drie Siberische Braamsluipers 'blythi' worden toegevoegd (3e, 4e en 5e geval: zie bespreking van Peter de Knijff op de DBA-dag te Lunteren op 8 februari 2014): 13 september 2013 te Castricum, Noord-Holland (vangst, foto's); 18 oktober 2013 te Kennemerduinen, Bloemendaal, Noord-Holland (vangst, foto's); 3 december 2013-14 januari 2014 te Eemshaven, Groningen (vangst, geluidsopname, foto's). Er werd bovendien nog een handvol exemplaren gefotografeerd in najaar 2013 en in de winter van 2013/14 en van een exemplaar in Terweijde, Culemborg, werden bovendien geluidsopnamen gemaakt.

Steven Wytema  ·  5 maart 2014  09:39

Aan de lijst van 'siberische' Braamsluipers kan denk ik nog één worden toegevoegd: http://texel.waarneming.n...

Arnoud B van den Berg  ·  9 augustus 2014  14:49

Overzicht van de door een DNA-analyse bevestigde zeven Siberische Braamsluipers S a blythi tot midden 2014 (zie ook Peter de Knijff in DB 36: 143-145, 2014): 30 November 2008-15 January 2009 Houten, Houten UT, dead (NNM); Dutch Birding 31: 136, plate 150, 2009 (photo) 17 & 20 October 2012 De Kennemerduinen, Bloemendaal NH, (re)trapped; DB 34: 422, plate 598, 2012 (photo) 13 September 2013 Castricum NH, trapped 27 September 2013 Meijendel, Wassenaar ZH, trapped; DB 36: 144, plate 176, 2014 (photo) 18 October 2013 De Kennemerduinen, Bloemendaal NH, trapped; DB 35: 413, plate 530, 2013 (photo) 3 December 2013-14 January 2014 Eemshaven GR, trapped (on 10 January); DB 36: 137, plate 169, 2014 (photo) 11 January-15 April 2014 Terweijde, Culemborg GL, trapped (on 3 March) (sound-recorded); DB 36: 135, plate 163, 2014 (photo) De braamsluiper van Vinkhuizen in de winters van 2005/06 en 2006/07 is tot nu toe dus de enige Vale Braamsluiper S a halimodendri in NL die door een DNA-analyse kon worden bevestigd.

Gebruikers van het forum gaan akkoord met de forumregels.

Feedback?