Morgen is het 1 december en daarmee start de meteorologische winter. Maar in de vogelwereld galmt het najaar nog na. Een najaar dat werd gekenmerkt door veel goede en zeldzame soorten. Dat het nog niet over is bewees de vangst van een Swinhoes Boszanger Phylloscopus plumbeitarsus op zaterdag 23 november in de Kamperhoek, nabij de Ketelbrug, Oostelijk Flevoland. Klik hiervoor de foto's.

Groot was de verrassing toen op vrijdag in de loop van de middag via Dutch Bird Alerts de melding van Reinoud Vermoolen kwam dat de vogel daar nog rondhing. Zaterdagochtend waren ca. 150 vogelaars aanwezig in de hoop de vogel waar te nemen. Na enkele vluchtige waarnemingen van slechts een handvol personen liet hij zich aan het eind van de ochtend en begin van de middag aan de aanwezigen zien.

Swinhoes Boszanger Phylloscopus plumbeitarsus, Kamperhoek, Flevoland, 30 november 2013 (Herman Bouman)

Deze waarneming is het eerste twitchbare geval voor Nederland. Eerdere gevallen van Swinhoes Boszanger waren op 17 september 1990 te Castricum (ringvangst) en 2 oktober 1996, Terschelling (bron: www.dutchavifauna.nl). De laatste vogel was aanvankelijk gedetermineerd en aanvaard als Noordse Boszanger Phylloscopus borealis. Aan de hand van de foto's is later aan licht gekomen dat het een Swinhoes betrof. Een vogel op Texel in het najaar van 2009 is mogelijk eenzelfde lot beschoren en is onlangs opnieuw ingediend bij de CDNA.

Voor jaarlijster Pieter Doorn is dit zijn 351e soort in 2013. Een ongekend record, en dat met nog een maand te gaan.

NB Aan de bezoekers het verzoek om op de paden te blijven (laarzen meenemen!) en het niet-toegankelijke deel, zoals de naam al zegt, niet te betreden. Let ook op waar u uw auto parkeert.

webredactie dutchbirding.nl

Swinhoes Boszanger, het hele verhaal...

Het verhaal begint op de maandagmiddag bij de Sperweruil in Zwolle. Ik word aangesproken of ik iets weet over een Swinhoes Boszanger die gevangen zou zijn? Naarden, Ketelbrug en Mervyn Roos worden genoemd. Bij verdere navraag blijkt dat er geruchten gonzen en dat er al op verschillende plekken gezocht wordt, maar het zit nog allemaal in het 'geheime' circuit.
We laten het even zo, er wordt namelijk gezocht, dat is het belangrijkst! Op woensdagavond heb ik nog contact met Pieter Doorn en spreek het geval door, er is helaas niets teruggevonden.
Op donderdagochtend een Whatapp van Vincent Hart, de foto's van de Swinhoes zijn gepubliceerd, dan besluiten wij het ook op DBAlerts te zetten, dan kan er door een groter publiek gezocht worden. Naar aanleiding van deze piep gaan meer mensen zoeken, maar in eerste instantie wordt er niets gevonden.

Op vrijdag komen 2 neven bij mij schilderen. Acht jaar geleden deden ze dat ook, op die dag moest ik onverwijld vertrekken vanwege een Sperweruil in Drenthe. Deze zat nu al een week in Zwolle, dat zou dit jaar geen probleem moeten geven. Maar wat zal er nu wel gemeld worden? Op deze vrijdag wordt ook weer gezocht naar de Swinhoes, in de ochtend door meerdere mensen maar deze vertrekken als het eind van de ochtend begint te regen. Twee 'diehards' gaan door en dan volgt er rond half vier een Whatsapp dat de vogel gezien is door Reinoud Vermoolen. Vijf seconden goed in beeld gehad, meer niet, maar voldoende. Zijn compagnon (Marijn Prins) kwam helaas net te laat. Dit was voldoende voor nog een DBAlert, die binnen 10 minuten volgde.
Te laat om nog dezelfde dag voor het duister te gaan zoeken, de plannen voor de volgende dag werden in heel het land gesmeed. Het terrein is gedeeltelijk toegankelijk, op het overige gedeelte was toegang niet mogelijk. Dit werd in de loop van de avond gecommuniceerd. Pieter Doorn piepte een Koolmees door via waarneming.nl om zo de ingang van het gebied aan te geven. Zo moest het de volgende ochtend goed gaan verlopen.
Ondertussen ging de Whatsapp verder. Mijn neef: Of ik naar de Swinhoes ging? Nou, dat was duidelijk, hij zou in de avond mijn kant opkomen en zaterdagochtend samen vertrekken. Dan Wouter van der Ham, of hij ook mee kon? Afspraak gemaakt om hem rond kwart voor zeven bij Leiden op te pikken.
Plan werd om in de ochtend de Swinhoes te doen en 's middags naar De SOVON-dag, waar ik een kijker op moest halen.

Zaterdagochtend, om 6 uur gaat de wekker. Een grote pot koffie wordt gezet en een half uurtje later zitten we in de auto. Pikken Wouter bij Leiden op en iets over 8 komen we als een van de eersten bij de Ketelbrug aan. Bij de 'Koolmees' lopen we de dijk af het gebied in en dan begint het zoeken, kijken, rondlopen en gezellig bijpraten. Want we zijn beslist niet de enigen! Zo druk als bij de Sperweruil wordt het niet, zo'n klein vogeltje spreekt minder aan bij het grote publiek, maar 200 hardcore twitchers komen in de loop van de ochtend toch langs.
Er wordt gezocht, bij het eerste licht wordt al een vreemd geluidje opgepikt, maar verder niets. Een Tjiftjaf begint te roepen, opletten dus en zitten meer soorten loofzangers. De groepen mezen worden afgezocht, nog steeds niets. Rondje lopen, kopje koffie voor degenen die zo slim waren deze in een rugtasje mee te nemen. Dan hollende mensen, geen informatie. Je doet maar één ding dan ..... ook die kanten op. We moesten honderd meter om via het dammetje, maar via een klein hekje leek ook te lukken, maar het water was dieper dan gedacht, de ene na de andere zeikpoot werd voor mijn ogen binnengehaald. Reden voor mij om die honderd meter toch maar om te lopen. Bij aankomst op de plek was de vogel kort daarvoor nog gezien, werd een 40 meter naar rechts nog kort opgemerkt en toen was het weer stil. Maar een paar waarnemers hadden de vogel gezien, redelijk overtuigd maar toch twijfel? Het thuisfront wilde meer informatie, zattie er nu wel of niet. De waarnemers eens langs gelopen en gepolst. Ze waren eerlijk, we weten allemaal dat we in dit soort situaties graag zien wat we willen zien, maar toch waren ze ook overtuigd dat het de vogel was. We besloten de informatie voorzichtig door te zetten met 'mogelijk de vogel, nog te weinig details gezien'.

Vogelaars in volle concentratie .... (Luuk Punt)

Hierna was er weer geen spoor van de vogel te vinden en de SOVON-dag en een Sperweruil om de hoek riep ook nog. Om half 12 besloten wij (mijn neef, Wouter en Jillis Roos) via Zwolle naar de SOVON-dag te gaan. Kopje koffie, boterham gingen er goed in en toen op weg.
Rijden we bij Kampen, krijgen we de piep: Rob Halff om 30-11 11:48: NU in beeld! Zeker!
Nu slaat ook bij ons in de auto de paniek toe, moeten we terug? We wilden eerst meer informatie krijgen, meestal zijn dit toch korte waarnemingen door een kleine groep mensen (de rest loopt op andere plekken te zoeken). Daarom is contact met het front en de juiste informatie krijgen moeilijk, men stelt daar de prioriteit: eerst de vogel zelf toch maar in beeld krijgen.
Uiteindelijk begrijpen wij dat de vogel toch maar kort en door een kleine groep was gezien, voor ons reden om eerst even de Sperweruil te doen, waar we nu vlak bij waren.
Bij aankomst wordt een politiewagen dwars op de weg gezet en worden wij terug gedirigeerd. Later blijkt dat er vlak voor ons een aanrijding is gebeurd. We kunnen in de buurt gelukkig snel parkeren en sluiten aan bij een zeer groot publiek (> 400 man). Dit is ons te massaal en we besluiten gauw weer door te gaan. Ook nu komen er betere berichten door over de Swinhoes, de vogel is inmiddels al 3x teruggezien. We delen dit met enkele andere twitchers in de groep. De grote massa blijft in Zwolle, enkele autootjes rijden (weer) richting Ketelbrug en na een half uurtje zijn we terug.
De jeugd springt over de hekjes en rent de dijk af, ik kom er achteraan. Bij aankomst is de vogel zojuist weer gezien in een groep Staartmezen, ons geduld wordt nog op de proef gesteld.
We gaan weer zoeken, lopen onze rondjes en dan blijkt al snel dat de vogel nu regelmatig kortstondig aan de overkant van de sloot wordt opgemerkt. Rechts van mij wordt geroepen dat de vogel naar links vliegt, achterlangs lopen en rennen de mensen naar links om de vogel daar op te pikken. Op dat moment komt een groep Pimpelmezen door mijn beeld en besluit deze rustig af te kijken en dat zit hij daar opeens midden in beeld, kort maar vrij en alles goed te zien. De vogel gaat al snel door naar links en ik ga ook die kant op. Weer pikken we de vogel op, nu hoger en tegen het licht, ik zie nu alleen een silhouetje, dan vliegt de vogel weer helemaal naar rechts. De groep vogelaars volgt en na weer 10 minuten zoeken wordt de vogel rechts van mij gevonden. Luisteren naar de aanwijzingen dat dan vind ik de vogel weer tussen de Pimpelmezen terug. Ik geef aanwijzingen, maar die zijn moeilijk in een bos met veel takken en blaadjes. Maar de vogel blijft zeker wel 3 minuten in beeld, en steeds meer aanwijzingen volgen en steeds meer mensen weten de vogel ook te vinden, hetgeen te horen is aan de verzuchtende reacties in mijn omgeving. Dan bevindt de vogel zich boven een omgevallen boomstam, een krachtig kenteken in het bos en weet uiteindelijk iedereen de vogel in beeld te krijgen. Als hij even later verdwijnt heerst er euforie in de groep vogelaars. Een moeilijke soort is binnen en ook nog fraai kunnen bekijken.

Het is inmiddels half drie geworden. Wij besluiten toch nog even naar de SOVON-dag te gaan.
Daar komen we Mervyn Roos nog tegen, die wordt bedankt voor bewezen diensten!
Conclusie: mijn neven moeten maar eens vaker komen verven!

Soms is geduld een schone zaak .... (Jelle Scharinga)

Feitjes

Pieter Doorn weet na een goed najaar het jaarrecord nu op 351 neer te zetten.
Het jaarrecord van Jan Wierda uit 2000 (met 339 soorten) had 12 jaar standgehouden voordat het in 2012 verbeterd werd met 2 soorten naar 341 (Alwin Borhem). Nu staat het jaarrecord al 10 soorten daarboven, zeker ook te danken aan een erg goed najaar (vergeleken hiermee was dat van 2012 maar ronduit matig!).
Dit doet ook een zuiderbuur (Johan Buckens) van ons op het forum van w.nl het volgende verzuchten:
Zo, dit moet toch wel met grote voorsprong het beste najaar ooit zijn in Nederland?
Ik som even op (enkel veldwaarnemingen): Rosse waaierstaart, Swinhoes, Noordse, Raddes en min 4 Bruine boszangers, Oosterse tortel, 2-3 Humes blako, 4 Grauwe fitis, 5-tal Kleine spotvogel, 4 Blauwstaart, Struikrietzanger, Bergfluiter spec, 2 Woestijntapuit, 2 Izabeltapuit, Daurische klauwier, Kleine klapekster, Provencaalse grasmus, Sperweruil, Arendbuizerd, Az robotap, Noordse nachtegaal, Vale gierzwaluwen, Witband- en Grote kruisbekken, Kleine geelpootruiter en nog wat gorzen.
En wellicht nog wel wat vergeten, vul maar aan.
In België hebben we minstens 10 jaar nodig om zoiets bij elkaar te krijgen ;-)

Ook worden dit najaar veel blokkers (zijn soorten door een kleine groep gezien en die moeilijk twitchbaar zijn, ofwel niet snel terugverwacht worden) en/of niet eenvoudige soorten weggewerkt.
Noordse Boszanger, Provençaalse Grasmus, Arendbuizerd, Vale Gierzwaluw, Sperweruil zijn voorbeelden en nu de Swinhoes Boszanger, welk alleen tot dusver door een kleine selecte groep op Terschelling was gezien.

Wietze Janse