DB Actueel Online

Op gezette tijden wil de website aandacht besteden aan actuele ornithologische fenomenen. De Nederlandse vogelaars worden (gelukkig maar) nog regelmatig verrast. Door een influx van een bepaalde soort of bepaalde soorten, door een uiterst zeldzame soort waarvan de meeste vogelaars nog niet eens de juiste Nederlandse naam weten, door onverwachte determinatieproblemen en dergelijke. De kracht van dit medium is dat er direct en interactief ingegaan kan worden op deze spannende gebeurtenissen in het veld. Wat is er precies aan de hand? Wat is hier al van bekend? Is er al eerder over geschreven in Dutch Birding? Hoe denkt men in het veld hierover?

Pacifische Waterpieper in de Hoeksche Waard

8 februari 2023  ·  Cornelis Fokker  ·  7028 × bekeken

Op IJsselmonde ben ik een paar jaar geleden begonnen met een ringproject voor Waterpiepers. Vooral omdat ze me intrigeerden (één van de weinige vogelsoorten die naar het noorden trekt om te overwinteren) en omdat we nog heel weinig van de soort weten. Op de slaapplaats langs de Devel bij Zwijndrecht slapen tot wel 100 exemplaren, die overdag zowaar gewoon op de akkers bleken te lopen. Niet aan water gebonden, maar gewoon tussen de klei en vaak ook wel op spruitenstoppels. Veel geringde beesten vind ik daar weer terug, maar meestal ontbreken er wel wat in de groep, die soms in aantal oploopt tot 120 exemplaren. Reden genoeg om dus een keertje verder weg te gaan zoeken naar geringde exemplaren.

Een weekje vakantie in februari bood een uitgelezen mogelijkheid en iets na 8:00 uur kwam ik gisteren aan in Polder Groot Koninkrijk bij ’s-Gravendeel. Nooit eerder was ik in dit deel van de Hoeksche Waard wezen zoeken, maar de slaapplaats hier ligt hemelsbreed maar twee kilometer ten zuidoosten van één van de twee slaapplaatsen in de Zwijndrechtse Waard, in mijn onderzoeksgebied. Bovendien had ik gezien dat ze ook vanaf IJsselmonde doorvlogen de rivier over, dus de kans op geringde exemplaren was hier mijns inziens groot.

Groepen op akkers zijn het makkelijkst te vinden door afvliegende Waterpiepers vanaf de slaapplaats te volgen, en na 15 exemplaren die strak richting zuidwest gingen moest het daar wel ergens gaan gebeuren. Met de fiets kachelde ik rustig die kant op, regelmatig stoppen, af en toe een akker op lopen en zo nu en dan wat scannen. Het was wat mistig, maar gelukkig was er genoeg zicht. Het voordeel van de fiets is dat je elk roepje opvangt, wat het aanzienlijk makkelijker maakt om de groepen op de akkers te vinden (dat kan echt een crime zijn zoals menigeen heeft ondervonden …). De Tweede Kruisweg trapte ik rustig af richting het zuiden, toen ik achter een schuur zowaar een mooi spruitenstoppeltje vond. Niet groot, maar er zat een mooie groep Spreeuwen en ook Waterpiepers!

Perceel waar de Pacifische Waterpieper is ontdekt, net na het optrekken van de mist en nadat de groep was verkast naar het oosten. (Cornelis Fokker)

Eén van de door mij gekleurringde Waterpiepers Anthus spinoletta in het onderzoeksgebied op IJsselmonde, in dit geval R/RRW. Mochten mensen geringde Waterpiepers tegenkomen; ze hebben links altijd een rode ring boven metaal en rechts drie kleurtjes. En laat het mij dan weten! (Cornelis Fokker)

Een laag langsvliegende Aalscholver deed het hele zooitje echter opvliegen en de meest vertrokken richting west. Die kwamen later op de ochtend wel weer, maar zo’n 10 beesten bleven plakken. Die bleken na een inspanning van een half uurtje allemaal ongeringd. De rest van de groep was niet teruggekomen, dus via Puttershoek ging het naar de Kromme Elleboog bij Maasdam, waarvan ik op Google Maps al had gezien dat daar weleens een mooie akker zou kunnen liggen. En jawel! Een mooie spruitenstoppel met een flinke groep Waterpiepers (ca. 30) die zich bovendien goed lieten zien, inclusief de pootjes!

Pacifische Waterpieper Anthus rubescens (waarschijnlijk ssp. japonicus), ’s-Gravendeel, Zuid-Holland, 7 februari 2023. (Cornelis Fokker)

Pacifische Waterpieper Anthus rubescens (waarschijnlijk ssp. japonicus), ’s-Gravendeel, Zuid-Holland, 7 februari 2023. (Cornelis Fokker)

Vanaf de weg was de groep goed te zien en gestructureerd checkte ik de hele akker. Mijn focus lag met name op de poten, maar opeens viel een exemplaar toch wel erg op. Donkere tertials, ‘open’ gezicht, donkere halsvlek … Even vroeg ik me af of ik niet gek was, liet de vogel los en zwaaide weer rustig het veld over, waarna even later mijn blik weer op de vogel bleef hangen. Hij knalde er toch wel uit, dus begon ik maar wat te digiscopen. De akker was goed overzichtelijk en de groep liep ook redelijk dichtbij, dus op wat foto’s en filmpjes is wel één en ander zichtbaar. Alle kenmerken van Pacifische Waterpieper, want dat is waar ik aan dacht, had ik niet paraat, dus voor wat ruggespraak stuurde ik de beelden door naar mede-IJsselmondenaar Thomas Los. Ik weet dat hij lijntjes naar wat 'wandelende encyclopedieën' heeft en binnen een paar minuten kreeg ik inderdaad de bevestiging dat ik niet helemaal gek ben en de suggestie om de vogel maar voorzichtig te piepen. Pfieuw!

Pacifische Waterpieper Anthus rubescens (waarschijnlijk ssp. japonicus), ’s-Gravendeel, Zuid-Holland, 7 februari 2023. (Cornelis Fokker)

Pacifische Waterpieper Anthus rubescens (waarschijnlijk ssp. japonicus)’s-Gravendeel, Zuid-Holland, 7 februari 2023. (Cornelis Fokker)

Het piepje is gauw verzonden, maar op dat moment was de groep door onbekende oorzaak alweer verkast naar het oosten. Ik vermoed richting het spruitenstoppeltje langs de Tweede Kruisweg, dus ik trapte weer die kant op. Het was nog niet helemaal bezonken dat ik waarschijnlijk naar een nieuwe soort voor Nederland stond te kijken en zat ook nog half met de ringen in mijn hoofd (want ik had toch wel minimaal één geringd exemplaar verwacht) en hoopte maar dat het groepje zo weer gevonden was. De berichten stroomden ook nog steeds binnen, waaruit ik kon opmaken dat toch het meest werd gedacht aan de oostelijke ondersoort japonicus. Vooral vanwege de witte vleugelstrepen, vage donkere mantelstrepen en het ontbreken van buffe onderdelen. Ondertussen was ook Thomas gearriveerd en zag ik van een afstandje ook al meerdere mensen op de oude plek staan. Bij het veldje langs de Tweede Kruisweg zat een klein groepje Waterpiepers, zonder de vogel. Het was dus zoeken geblazen naar de groep en ik had vanochtend gezien dat ten noorden van de Molendijk (west van de HSL-lijn) ook een spruitenakker ligt. Die kant dus maar op en Thomas, die daar eerder was, gaf inderdaad aan dat een tiental beesten op de akker zat, maar waren verkast richting het zuidwesten. Op afstand zag ik nog een Waterpieper invallen, dus zekerheidshalve checkte ik nog het hele perceel. De groep bleek inderdaad verkast te zijn. Ondertussen was ook de groep vogelaars al aanzienlijk aangegroeid.

In de middag zat de vogel met name op de geploegde akkers ten oosten van de Tweede Kruisweg, en werd (vaak na wat moeite) uiteindelijk door meer dan 100 toegesnelde vogelaars gezien. (Cornelis Fokker)

In de middag zat de vogel met name op de geploegde akkers ten oosten van de Tweede Kruisweg, en werd (vaak na wat moeite) uiteindelijk door meer dan 100 toegesnelde vogelaars gezien. (Cornelis Fokker)

De meesten kozen ervoor om richting de Tweede Kruisweg te gaan, ik besloot compleet de andere kant op te fietsen. Waterpiepers kunnen immers zomaar een paar kilometer opschuiven, dus wie weet! In de polder tussen de Molendijk en de Gorsdijk vond ik inderdaad een groepje Waterpiepers, maar voordat ik de moeite kon nemen om ze te checken kreeg ik de melding dat de vogel weer in beeld is. Mooi! Collega Kees de Vries had ‘m teruggevonden in de groep langs de Tweede Kruisweg, die ondertussen ook op de geploegde percelen was gaan foerageren. Niet veel later sloot ik aan, maar viel het niet mee om de vogel goed en langdurig in beeld te houden. De rest van de middag bleef de vogel wel trouw in de groep en tussen de Tweede Kruisweg en de HSL-lijn, maar was soms gerust een uur uit beeld terwijl hij onzichtbaar tussen de voren aan het foerageren was en aardige afstanden af kon leggen. Dat bouwde de spanning af en toe op, wat met een smal landweggetje en wat opgefokte ‘Hoeksche Waarders’ niet altijd een gouden combinatie is …

Pacifische Waterpieper Anthus rubescens (waarschijnlijk ssp. japonicus), ’s-Gravendeel, Zuid-Holland, 7 februari 2023 (Cornelis Fokker)

Nadat iets voor 17:00 uur een deel van de groep was vertrokken naar de slaapplaats, hield ik het ook wel voor gezien. Achteraf toch iets te vroeg, want rond 17:00 uur heeft de vogel zich nog even laten zien, zodat het volgens mij voor de meesten wel goed kwam. Een Smelleken maakte uiteindelijk een einde aan het verhaal en deed de rest vertrekken richting de slaapplaats, maar als ik het goed heb begreep wel met één pieper minder… Of dat de Pacifische Waterpieper was zal in de toekomst blijken, want wat ik van Waterpiepers gewend ben is dat ze in principe redelijk honkvast zijn (de vogel bleek de volgende dag de aanval overleefd te hebben (red)).

Status

Indien aanvaard betreft de Pacifische Waterpieper in de polders tussen ’s Gravendeel en Puttershoek de eerste waarneming voor Nederland. Het was echter wel een langverwachte nieuwe soort voor Nederland die in enkele omliggende landen al op de lijst staat. Het Verenigd Koninkrijk heeft zelfs al zo’n 60 gevallen. De soort duikt daar met name op in het najaar, maar ook overwintering is bekend in Europa. De gevallen daar en in de rest van NW-Europa hebben met name betrekking op de Amerikaanse ondersoort rubescens, terwijl de Nederlandse vogel waarschijnlijk japonicus betreft; Siberische Waterpieper. De meeste WP-gevallen van deze ondersoort komen uit het zuidoosten van Europa, uit landen als Turkije en Cyprus. In West-Europa is deze ondersoort aanzienlijk zeldzamer, met onder andere in Frankrijk een overwinterend exemplaar van 22 december 2018 t/m 12 januari 2019. Dat was ook de eerste voor Frankrijk. Wat dat betreft sluit de waarneming aan bij eerdere overwinterende gevallen van Pacifische Waterpieper in Noordwest-Europa en is het niet onwaarschijnlijk dat de vogel nog even zal blijven rondhangen.

Cornelis Fokker

Pacifische Waterpieper Anthus rubescens (waarschijnlijk ssp. japonicus), ’s-Gravendeel, Zuid-Holland, 7 februari 2023. (Dave van der Spoel)

Discussie

Robert Keizer  ·  8 februari 2023  18:47

Top ontdekking Cornelis en leuk ontdek verhaal! Bedankt !

Rob Halff  ·  8 februari 2023  19:27

Fantastische vondst, nogmaals gefeliciteerd en bedankt. Als één iemand deze soort verdiend om te vinden dan ben jij het wel...! Chapeau!

Maarten Wielstra  ·  8 februari 2023  20:31

Mooi geschreven. Enorme heldendaad!

Ed van Boheemen  ·  8 februari 2023  21:19

Loon naar werken. Petje af! Hopelijk zit 'ie er vrijdag nog.. 

Wim Wiegant  ·  9 februari 2023  00:23, gewijzigd 9 februari 2023  00:38

Geweldig verhaal en gefeliciteerd Cornelis...!

Wat ons vandaag (op 8 februari dan) overkwam is een van je ergste nachtmerries! We waren aan het kijken met ongeveer twintig zoekers op een plek waar 15 Waterpiepers zouden zijn gezien. Opeens landt er een camerateam van “Hart van Nederland” van SBS-6, dat serieus maar vooral heel veel niet-serieus brengt, om ons te filmen en interviewen. Tot hier toe niets verrassends: dat gebeurt wel vaker. Er wordt wat gefilmd, en er wordt wat geïnterviewd. De twee heren zijn zo'n kwartiertje aan het werk...

...totdat de interviewer van het team opeens zegt: “Luister, ik krijg een berichtje van mijn redactie dat de vogel die jullie zoeken hier ongeveer 600 m vandaan nú wordt gezien...!” Normaal gesproken zou je denken dat het om een 1 april-grap ging, of dat ze iets geks wilden filmen, maar het bleek gewoon waar te zijn....! Ik was des duivels: hoe kàn het nou dat die man dat eerder weet dan wij? Zonder het berichtje van de interviewer waren we waarschijnlijk in het donker nóg op de verkeerde plek aan het zoeken geweest...

In werkelijkheid kwam ons berichtje een paar minuten later, maar ik stel voor een grote en gewichtige en brede commissie in te stellen om te onderzoeken hoe het kan dat de berichtgeving de media sneller bereikt dan de vogelaars zelf...

Edwin Russer  ·  9 februari 2023  08:35

Prachtig verhaal en dank voor de ontdekking

Wietze Janse  ·  9 februari 2023  09:10, gewijzigd 9 februari 2023  09:12

@Wim,

zie ook mijn reactie met enige uitleg  hier.

Het blijft een zaak om met elkaar scherp te blijven, de juiste kanalen snel te gebruiken, zodat iedereen de informatie zo snel mogelijk krijgt. We zijn afhankelijk van de waarnemers in het veld, ook als admins, hoewel zij gelukkig overal tentakels hebben en proberen alle informatie via andere kanalen in de juiste te krijgen. Laten we met zijn allen scherp blijven, elkaar positief/motiverend aanspreken waar het beter kan, en de volgende keer weer juist verder 👍🏻👊🏻


Ruud Schenk  ·  10 februari 2023  00:53

Zoals Wim omschrijft…

wellicht in de hectiek te bedenken dat (op tijd)doorgeven het primaire doel was van de club “jonge honden” om de Dutch Birding Associan op te richten!…

verlies dat asjeblieft niet uit het oog!!!

Max Berlijn  ·  11 februari 2023  04:52, gewijzigd 11 februari 2023  04:56

Cornelis bedankt. Ik ken je niet maar volgens mij zagen we elkaar gisteren toen ik vertrok. Indien het echt een japonicus blijkt te zijn hebben we in NL meteen de zeldzame van de twee taxon te pakken. Mogelijk biedt het ook een mooie les voor hoe een “Amerikaan” (rubescens) te vinden en te herkennen, een taxon wat ik eigenlijk langs de kust of op een Waddeneiland zou verwachten (weet niet waarom eigenlijk 🤔)

Cornelis Fokker  ·  11 februari 2023  19:49

Dank voor alle reacties, mooi zoveel mensen blij gemaakt te hebben! Achteraf nog lonend ook voor m'n onderzoekje, vandaag waren begreep ik twee geringde piepers in de groep aanwezig. Bovendien staan de waterpiepers ook eens goed om de kaart op deze manier. Overigens nooit verwacht deze soort te vinden, ondanks al een paar winters (gemiddeld) wekelijks 1-2 uur waterpieperstaren.

PS: was ik idd Max, wilde m na alle hectiek van dinsdag nog rustig bekijken wat goed lukte.

Hans Westerlaken  ·  12 februari 2023  20:14

Ik zei al, dat ze jou ook hadden moeten uitnodigen op de DBA-dag als rarity-finder, die niet bij de kust woont! 

Max Berlijn  ·  13 februari 2023  08:07, gewijzigd 13 februari 2023  08:08

In onze appgroep was wat discussie hoeveel gevallen er zijn in Europa van japonicus. Het webartikel hierboven noemt een vogel in Frankrijk in 2019. In Zweden zijn er 3(??) gevallen, wie biedt meer/anders?

Jan Hein van Steenis  ·  13 februari 2023  08:59, gewijzigd 13 februari 2023  09:20

Drie in Zweden (naast drie Amerikaanse en één ongeïdentificeerde) (Car Sörensen, Birdforum) (met een beetje moeite ook wel via Artportalen te bevestigen).

Eén geval in Noorwegen (Tor Olsen, Birdforum): Artsobservasjoner - Sighting list

Max Berlijn  ·  14 februari 2023  05:54, gewijzigd 14 februari 2023  05:54

Die Noorse Japonicus lijkt wel erg op de onze.

Jan Hein van Steenis  ·  14 februari 2023  08:36

Deze Noorse vogel is als rubescens aanvaard, maar benadert japonicus toch sterk (wordt ook in de discussie opgemerkt). Hij heeft wel duidelijk beige flanken en wat beige op de borst, maar de rug is gestreept.

Gebruikers van het forum gaan akkoord met de forumregels.

Feedback?