Allemaal stemmingmakerij, Arnoud, waarvan je zelf de aanstichter bent …!

Blijft een intrigerend geval Wim. Opmerkelijk qua afstand (1400 km), en wordt weinig gehouden dus wat “stemmingsmakerij” reclame mag best. Het zijn roerige tijden de laatste maanden (vanaf herfst vorig jaar) met niet te ontkennen knallers (GrijskopKiev, Kalander), knallers waarvoor je visie nodig had om ze te zien (Saker, Kuhlspijl), topoffloppers (Indiekiev, Sporenkiev) en de Schildraaf 🥴. De tijden van rustig aanschuiven bij de soort lijken achter ons? Maar opgemerkt moet worden dat gevallen door de digitale wereld meer of minder kansrijk zijn die pak hem beet 10 jaar geleden kansloos waren en we toen van geluk mochten spreken als je ze überhaupt ooit onder ogen kreeg.

Haha mooi gesproken Max, maar eens hoor.

@Max: Niet te ontkennen? Laten we het hopen! Het is allemaal erg subjectief: er was voor dit voorjaar nog geen geval van Grijskop in Europa, dus dat werd zomaar een nieuwe vliegrichting voor deze soort. En Kalander is met zijn mooie zang een van de talrijkste kooivogels in het Midden-Oosten, behoort met Putter en Eurokanarie ook tot de meest gevangen zangvogels in Marokko en is al eens in NL als escape afgewezen (Frank Neijts).

Wat betreft Sakervalk: die worden in Duitsland weliswaar makkelijk aanvaard maar in Brittannië komt elke waarneming in categorie D: dus die trok anders dan de twee kieviten niet de aandacht bij Birdwatch cq BirdGuides...

In 'de avifaunistiek' en in het 'twitchen' zul je elke potentiële dwaalgast serieus moeten nemen.

Mooi genoteerd, Max …!

Oeps, ik zie nog even "avifaunistiek"... Prachtig neologisme…! 

@Wim: als oud-commissielid had je misschien moeten weten dat het woord 'avifaunistiek' al door de allereerste voorzitter van de C(D)NA werd gebruikt (halve eeuw geleden). Maar voor niet-vogelaars onbekend, vandaar aanhalingstekens.

Arnoud, ik schaam me diep. Ik neem alles terug, en beweer het tegendeel …! Avifaunistiek, een archaïsme…!

Maar wel eens met Wim dat de aandacht in Birdwatch een resultaat is van de lobby voor deze vogel die Arnoud zelf heeft gevoerd (even aannemend dat Wim dat bedoelde). Dit deel van de lobbycampagne is dus geslaagd. ;-)

@Johan: Lobbyen? Raar woord in dit verband. Toen ik van de kievit van Texel niet alleen foto's uit Vlaanderen, Ameland en Beieren onder ogen kreeg maar zelfs foto's ontving uit Kroatië, en daarna van Fred de bevestiging hoorde dat het steeds om een enkele vogel ging, heb ik die kennis gedeeld op facebook. Al was het maar om ervoor te zorgen dat er bij een eventuele tweede kans wat meer vogelaars zouden reageren dan bij de eerste keer. Zonder dat ik hoefde te lobbyen werd dat bericht gretig opgepikt in Engeland: daar hopen velen dat de vogel zijn westwaartse tocht misschien nog wat verder heeft doorgezet.

@Arnoud Ik vind lobbyen hier niet zo'n gek woord. Op mij kom het in ieder geval zo over. Of jij het nu zo bedoelt of niet. Jij bent enthousiast voor in dit geval de Indische kievit. En overtuigd van de mogelijkheid dat het om een echte dwaalgast maakt. Zowel hier als op de sociale media wek je op z'n minst de indruk dat je de NL twitcherswereld en misschien ook wel de Europese daar ook va  probeert te overtuigen. Zodat straks niks meer aanvaarding van dit geval in de weg staat. En dat gaat je goed af. Als ik een sleutelpersoon of influencer zocht om een boodschap over te brengen in de NL en Europese twitcherswereld, zou je naam op mn lijstje staan.

Ik vind deze draad een beetje de wereld op zijn kop ;)

Inderdaad probeer ik feiten te belichten die op wilde herkomst kunnen wijzen: iedereen zou dat moeten doen. Het kostte Fred bijvoorbeeld heel wat moeite om bij iedereen alle (zogenaamde) twijfel over zijn veren-analyse weg te nemen.

Volgens mij moeten twitchers die hun hobby serieus nemen bij meldingen van een (potentiële) dwaalgast het zekere voor het onzekere nemen en, als het even kan, gewoon gáán. De enige die dat de afgelopen maanden consequent deed was Nick. En dat was niet makkelijk want ook op zijn whatsapp-groepje was er allerlei gelobby (!) om vogels in 'diskrediet' te brengen. Misschien omdat men gewoon geen tijd of geen zin had. De analyse van Rinse over het veranderde twitchgedrag is illustratief.

Mooi dat men bij de Sakervalk niet meer over hybriden of escapes mekkert en een gecoördineerde zoekactie opzet aanstaande vrijdag.

Ik weet niet of je nu automatisch kan zeggen dat sommige soorten op appgroepjes in diskrediet gebracht worden omdat met geen zin heeft om te gaan. Bij de Saker hebben we, ook in de nazomer, meerdere gevallen van geringde vogels gehad dus gereserveerdheid bij mensen is best te verklaren. De Indische Kievit staat niet bekend om zijn trekgedrag en dit is de eerste ooit die het doet (in ieder geval 1400 km) dit feit wisten we overigens niet meteen dus ook hier is de aarzeling verklaarbaar. Er was geen aarzeling bij de Kalander, Balkan Bergfluiter en na wat overleg ook bij de Grijskopkievit. Altijd gaan is een optie maar Nick, jij en ik zijn ook niet naar Westkapelle gereden terwijl we dat voor die Kuhls allemaal hadden kunnen halen maar we maakte een andere (achteraf verkeerde) inschatting en zo zijn er wel meer voorbeelden te noemen (Aasgier)....

Het kostte Fred vooral moeite om zijn overtuiging in het openbaar inhoudelijk te onderbouwen... Dat had verder niet zo vreselijk veel met het (niet) geloven in de soort als bonafide dwaalgast te maken.

Ik weet niet waar Arnoud dat gehoord heeft maar elke aquila of gier wordt heel serieus genomen in het VK. En niks gaat automatisch naar categorie D. Waar komt deze informatie vandaan? Tot nu toe een dwergarend in categorie D (moet weer rouleren). 

Viv Stratton vertelde me dat hij drie Sakers in UK had gezien en dat die zijn afgewezen (" BBRC reckons that they are possible escapes unfortunately"). Heb daarop de Sixth edition of BOU's checklist of birds of Britain & Ireland erbij gepakt en kon daarin Saker inderdaad alleen vinden in Appendix 1: Category D (D1). Maar ik zie nu dat die sixth checklist alweer van de 20e eeuw is!! Alles is nu anders? Ook voor gieren en Aquila?

Nou, snap wel dat de engelsen enig voorbehoud hebben met Sakers; er zijn daar echt tientallen gevallen van bewezen ontsnapte Sakers en hybriden, met zelfs op de Shetlands meerdere gevallen van bewezen ontsnapte Sakers. 

@Leo: Van al die zuivere Sakers in het VK weet ik niets, dus ook niet of ze in NL zouden zijn afgewezen of aanvaard, maar ik weet wel dat In de praktijk een D-categorie er voornamelijk toe dient om moeilijke beslissingen uit te stellen (en waarnemers te frusteren).

Dank je Arnoud, ik ging vanuit dat die informatie van BOURC of BBRC zelf kwam. Viv heeft vast 3 Sakers gezien, hij vogelt al 65+ jaar, maar waren ze ook ingediend, met foto's, hybrides uitgesloten? Als mensen niks indienen kunnen ze ook niet beoordeeld worden.

Qua aquilas en gieren, ik kan me niet voorstellen dat een schreeuw, bastaard, keizer arend etc niet serieus genomen wordt. Het probleem is we hebben bijna nooit grote rovers in de UK. Zelfs met al die honderden vale gieren de laatste jaren in Nederland is er geen een geval voor Groot-Britannie sinds de commissies begonnen zijn. We wachten nog steeds op de 1e Grijze Wouw...

De laatste jaren heeft BOURC Chinese Pond Heron, Purperkoet en Kroeskoppelikaan aan de Britse lijst toegevoegd. Wel goed om te weten (weet jij al natuurlijk) maar Groot-Britannie heeft 2 commissies - BBRC gaat over determinatie en BOURC over status. Als BBRC zegt dat determinatie klopt gaat het door naar BOURC (in geval van nieuwe soorten).

@James: Prima dat huidige Britse commissies meer open staan voor vagrancy van roofvogels. Heb nu in recente Britse lijst gekeken (van augustus 2016). Daarin zie ik Saker nog steeds in categorie D staan, samen met Bald Eagle (Wales, October 1978) en Dwergarend.

In de lijst van Shetland (tot 1990) worden drie ongeringde Sakers zonder kooivogelkenmerken genoemd: eerste-winter 1-5 oktober 1976; 27-29 mei 1978; en (op Fair Isle) okt-dec 1986. Categorie D betekent hier dan toch gewoon dat een aantal wel is ingediend en dat de determinatie is aanvaard maar dat de soort volgens de commissies niet op eigen kracht kan arriveren?

Dat kan verklaren waarom onze beide kieviten wel groot nieuws zijn in Birdwatch / BirdGuides maar Saker niet...

NB: Op de Britse lijst staan bijvoorbeeld ook geen Monniks- of Lammergier, zelfs niet in de D-categorie. Van beide zijn exemplaren zonder merktekens of veerbeschadigingen opgedoken in de bergen van Wales (Monniks in de winter van 1977/78 en imm Lammer in mei 2016).

Uit de Guidelines BBRC;

Where there is reasonable doubt that the species has ever occurred in a wild state or where the record relates to a tide‑line corpse, the species is admitted to category D. If captive origin is highly probable, the species is placed in Category E.

De D-categorie wil dus niet zeggen dat getwijfeld wordt of de soort op eigen kracht GB kan bereiken, maar of de soort ooit in wilde staat is voorgekomen. Gezien het grote aantal escapes is deze twijfel gerechtvaardigd. Daarmee zal echter een eventueel voorkomen van een "wilde"vogel nooit erkend worden. Maar  goed, die discussie is genoegzaam bekend.

Wel opmerkelijk dat er weer een vogel in Europa opduikt. 

Of dezelfde....?

Het gebeurt wel vaker dat een soort op eens gaat opduiken in de WP en dan met een rits van waarnemingen achter elkaar. Wie dacht ooit dat de Steenortolaan hier kon komen, en hup meerdere waarnemingen in het verlengde ervan in de WP. Een leuke bevestiging dat de gevallen ook daadwerkelijke wilde dwaalgasten betreffen lijkt me, hopelijk gebeurt dit ook met de Indische Kievit..??

Ik zie in in het stukje over Steenortolaan: "Van deze weinig bekende soort werd de 'vagrancy potential ’ maar door zeer weinig vogelaars op waarde geschat".  Dit laat ons achter met de vragen: "wie zouden die weinige vogelaars zijn", en "wat is de waarde", én de vaststelling dat 'vagrancy potential ’ er kennelijk niet is, totdat die er wel blijkt te zijn.
Een betrekklijk subjectieve notie, zou ik denken...  

Bij de Steenortolaan is met Google Earth of een ouderwetse globe (met een touwtje of passer) dat makkelijk vast te stellen: afstand(broedgebied, overwinteringsgebied) > afstand(broedgebied, Nederland), waarbij broedgebied = Oost Turkije en  overwinteringsgebied = Midden India. Hoe Vagrancy Potent wil je het hebben?

En Wim, als je kritiek hebt op de tekst van Arnoud van den Berg, waarom dan niet direct contact met hem opnemen?

@Wim: ja, een heel mooi punt. Van oudsher is een belangrijk doel van het documenteren van dwaalgasten juist het onderzoeken (en niet het veronderstellen) van wat nu wordt aangeduid met 'vagrancy potential'.

Dat begrijp ik niet, Rik. Als je een vogel als een dwaalgast beschouwt dan heb je toch al besloten dat er voldoende vagrancy potential is. Wat kunnen dwaalgasten dan nog zeggen over vagrancy potential? Bestaan er dwaalgasten zonder vagrancy potential?

Dit is geen kip en ei kwestie. Vagrancy potential komt eerst. Pas als er vagrancy potential is, spreek je van een dwaalgast.

Mij ben je ook kwijt, Rik...

Ik kan me nog een oeverloze discussie over Lammergieren herinneren waarin je allerlei veronderstellingen deed en op een bepaald moment (om je punt kracht bij te zetten, vermoed ik) zelfs stelling nam tegen Flamingo's. Inmiddels is die laatste stelling helaas onjuist gebleken... maar nu blijkt veronderstellen dus ineens toch niet de bedoeling en moeten we onderzoeken? Verwarrend man!

Beste Jan...,

Ik ben het natuurlijk helemaal met je eens, maar dat gedoe met Google Earth en een passer gaat natuurljk ook helemaal kloppen voor Kleine Pelikaan en Kleine Flamingo en misschien zelfs voor Sudan Golden Sparrow. 

Direct contact opnemen met Arnoud van den Berg, zoals Jan suggereert, is natuurlijk onzin. Het gaat om "CDNA-geratificeerde" tekst.  

@George: misschien een semantische kwestie. De term 'dwaalgast' is een geografisch gedefinieerde term: een soort is een dwaalgast in een bepaald gebied. 'Vagrancy potential' ('verdwaalpotentiaal') is naar mijn idee zoiets als de kans dat een bepaalde soort hier als dwaalgast kan optreden. Je kunt een veronderstelling (hypothese, verwachting, natte droom) hebben over het mogelijk voorkomen van een bepaalde soort in Nederland, maar zolang er geen waarnemingen zijn is dat wat het is: een veronderstelling. Pas als er een eerste waarneming is, is een bepaalde soort een dwaalgast in Nederland. Studies hebben laten zien dat trekafstand en populatieomvang belangrijke bepalers zijn voor de 'verdwaalpotentiaal' (waarneembaarheid en waarnemersdichtheid zijn niet onderzocht maar naar mijn idee zeker zo bepalend). De methode van Jan is in dat opzicht een valide manier van hypothetiseren, net als bijvoorbeeld kijken naar hoe vaak de soort in kwestie al in omliggende landen is gezien. Maar wat daadwerkelijk mogelijk is, wordt bepaald door de waarnemingen. Die waarnemingen vertellen dus ook wat over de soort in kwestie: namelijk dat individuen van die soort bij tijd en wijle inderdaad zover van het padje kunnen raken dat ze in Nederland terecht komen. Wat het werkelijke 'verdwaalpotentiaal' van een bepaalde soort is wordt in mijn beleving dus uiteindelijk bepaald door de waarnemingen en niet door de natte droom van deze of gene soortenverzamelaar: dwaalgasten bestaan bij gratie van waarnemingen en de verzamelde waarnemingen bepalen wat daadwerkelijk de 'verdwaalpotentiaal' is.

Rik, ik neem aan dat je ‘potentieel’ (‘verdwaalpotentieel’ ) bedoelt? ‘Potentiaal’ lijkt me in dit verband onjuist..

Je hebt helemaal gelijk Frank, wel jammer van de alliteratie…

Wim, volgens mij begrijp je niet wat ik bedoel. Als ik naar de kaarten van Sudan Golden Sparrow (een standvogel!) en Pink-backed Pelican (ook een standvogel) zie ik een dat de afstand tussen het dichtstbijzijnde broedgebied en Nederland en tussen broedgebied en overwinteringsgebied (als die er al is) vele malen groter is .

De kaart van de Kleine Flamingo laat zien dat er veel mogelijk is en de waarnemingen in Marokko en Spanje moet je zeker serieus nemen.

Maar ik ben weer in de Bermudadriehoek van de dwaalgast-bashers beland, dus laat maar ;-)

@Rik

Vagancy potential van een soort kan natuurlijk in tijd ook veranderen: Steppehoen en Kraagtrap waren voorheen soorten met een hoge VP, maar tegenwoordig vrijwel uitgesloten dat ze hier ooit nog komen omdat de populaties gecrashed zijn. Bij de Reuzenzwartkopmeeuw is inmiddels ook wel duidelijk dat het niet maar gaat gebeuren. Hoewel het volgens mij met de soort goed gaat (iig niet slecht), komen zwervers niet meer ten westen van de lijn Denemarken - Zwitserland.

Jan, er dook in 2014 nog een Reuzenzwartkopmeeuw op in Valencia, Spanje - toch zo'n 4° westelijker dan Amsterdam of Brussel.

http://gorkaocio.blogspot.com/2014/03/gavion-cabecinegro-primera-cita-para.html

Rik, je bedoelt assonantie, niet alliteratie :)

Dank je Peter, geeft weer een heel klein beetje  moed. Er was ook nog ergens een keer een Belgisch geval van een adult in februari? Ik kon wel deze vinden uit 2005. 

En bedankt voor de assonantie. Ik kon er even niet opkomen, al die stijlfiguren. En Rik voor een goed voorbeeld van een alliteratie: het complete oeuvre van Suske & Wiske ;-)

De reislustige Reuzenzwartkopmeeuw.

Rik, nu begrijp ik je prima. Dank voor de toelichting. Toch zie ik dit subtiel anders:

Vagrancy potential: de mogelijkheid van de soort om het tot plek x te schoppen (veronderstelling).

Vagrancy: waarneming van de soort op plek x ('feit'). Ik zet feit tussen aanhalingstekens want om te concluderen dat het daadwerkelijk een dwaalgast was, en geen ontsnappeling/bootvluchteling, moet je nog steeds eerst aannemen dat er vagrancy potential is.

Jij zult zeggen: De Renvogel in Noord-Holland in 1986 is een dwaalgast en laat zien dat de soort de vagrancy potential heeft om tot in Nederland te raken.

Ik zeg: Renvogel is in 1986 in Noord-Holland gezien. We nemen aan dat de soort een dwaalgast was omdat we denken dat de soort voldoende vagrancy potential heeft.

Maakt de dwaalgast de vagrancy potential (jij) of maakt de vagrancy potential de dwaalgast (ik)?

Jan (Rik, Peter als-ie het nog niet heeft & andere geïnteresseerden), hier heb ik altijd veel plezier van gehad: overzichtelijk, kernachtig, duidelijke voorbeelden enz. Vermoedelijk alleen nog antiquarisch verkrijgbaar maar gelukkig dus ook als pdf. Voor 'assonantie' (klinkerrijm) zie paragraaf 84..

@ Frank. Dank, meteen gebookmarkt!

Hey Jan, er is een aanvaard geval van een adulte vogel (in zomerkleed) te Gullegem, West-Vlaanderen, in maart 1999; wellicht bedoel je die?

(fotootje)

Alle Belgische aanvaarde zeldzaamheden kun je trouwens doorzoeken op  http://www.belgianrbc.be en dan onder 'Data' even 'database' aanklikken.

De Spaanse vogel keerde het jaar nadien terug naar dezelfde locatie (één dag in februari 2015).

Als je kijkt naar bv. deze kaartjes dan waren er in Duitsland in 2010 toch ook twee waarnemingen heel dicht bij België/Nederland.

En zou deze Hollandse waarneming niet iets geweest zijn eigenlijk?

@Peter: van die nabije Reuzenzwartkopmeeuwgevallen in 2010 is alleen die van Kreis Mainz-Bingen (2010) aanvaard, hoewel zonder foto.

@Peter, zeer bedankt. Die waarneming uit 1999 met bijbehorende iconische foto heeft er voor gezorgd dat ik nooit meer zonder camera het veld in ga. 

De link naar de database ook gebookmarked. Veel dank.

George, in de ideale wereld (zonder escapes etc) is er geen afweging: als een vogel ergens wordt aangetroffen is de enig redelijke verklaring dat die vogel daar uit eigen beweging terecht gekomen is. Dat is een 'softe' zekerheid, omdat je niet weet of kunt bepalen waar de vogel precies vandaan komt en hoe hij daar terecht gekomen is, maar beter wordt het doorgaans niet.

Pas als andere verklaringen een zekere redelijkheidswaarde krijgen (als er bijvoorbeeld bekende gevallen van escapes zijn -die niet van wild te onderscheiden zijn), dan moet er een afweging gemaakt worden. Daarbij kun je gebruik maken van veronderstellingen, zoals bijvoorbeeld een vermeende potentie om te verdwalen, omdat die soort over lange afstanden trekt (of omdat je veronderstelt dan een escape niet te onderscheiden kan zijn van een wilde vogel), maar dat levert hoe dan ook een 'onderbuikbeslissing' op. Ik vermoed dat de D-cat hierin z'n oorsprong vindt, maar dat is een andere discussie.

Er zijn in NL en in ons omringende landen voorbeelden zat van waarnemingen die niet door een voorondersteld verdwaalpotentieel ondersteund worden. De eerste grijze wouw van NL -50 jaar geleden- is niet te verklaren uit trekgedrag van die soort, maar het gevalsartikel rept met geen woord over verdwaalpotentieel of escapes. Dat laatste vermoedelijk omdat die er niet waren en dus was het eerste niet nodig: het was wat het was. Inmiddels is gebleken dat die vogel een eerste teken was van een langdurige ontwikkeling.

Bij alle gevallen van dwaalgasten wordt momenteel wel een 'escapecheck' gedaan, maar bij de meerderheid van de gevallen speelt dat geen enkele rol en is aanvaarding zo simpel als in de ideale wereld: determinatie klopt, documentatie op orde, archiveren maar.

Maar om je vraag te beantwoorden: optie 1, de dwaalgast maakt het verdwaalpotentieel (tot wat het is).

Overigens denk ik dat verdwaalpotentieel notoir moeilijk in te schatten is op basis van 'proxy's' zoals trekgedrag: er zijn legio voorbeelden van lange-afstandstrekkers die uitblinken in het ontbreken van waarnemingen, terwijl er ook 'niet-trekvogels' zijn die een bewezen track-record hebben als dwaalgast.

Zojuist is er een vreemde kievit gezien op waarneming. Beerzerveld bij Ommen. Lijkt wel een Masked Lapwing of Yellow-Wattled Lapwing. Er kloppen echter een aantal dingen niet.  

Link?

Inmiddels zeker als exoot verwerkt daarom ook niet meer op de voorpagina zichtbaar

@Rik – mee eens, het begint altijd met een waarneming. De term dwaalgast (verdwaalpotentieel) houdt overigens al een oordeel in: de vogel is kennelijk afgedwaald of verdwaald. Terecht geef je aan: in de meeste gevallen weten we het niet wat de oorzaak is dat we een soort (ver) buiten het normale verspreidingsgebied aantreffen. Zelf denk ik dat veel vogels die van ver komen ook gewoon terug kunnen vliegen. En al die adulte Bonaparte’s strandlopers: zijn die niet gewoon en route naar Zuid-Amerika? Sinds we weten dat een deel van de Europese grauwe franjepoten in de Stille Oceaan overwintert is dat eigenlijk niet zo bijzonder meer. En de eerste Turkse tortel in NL was helemaal niet verdwaald, maar was onderdeel van een invasie. Het gedrag en verspreiding van soorten kan nl ook veranderen, door aanpassing ([micro]evolutie), of gewoon door klimaatverandering (klimaatschuivers).

Na een aantal waarnemingen van extreme zeldzaamheden kunnen we hypotheses gaan opstellen over mogelijke oorzaken (inductie) die weer door bijvoorbeeld zender/geolocator onderzoek bevestigd (of gefalsifieerd voor de Popper-fans) kunnen worden. Bij de (eerste) waarnemingen van extra-limital soorten gaat het meestal over de known unknowns (zie voorspelspel). Nog leuker zijn de unknown unknowns, totale verassingen die bij nader inzien best verklaarbaar zijn door trekgedrag wat (in NL) over het hoofd was gezien.

De eerste voor de UK.